Tarixiy antiropologiyaga kirish

3.Tarixiy antropologiyaning dolzarb masalalari
Antropologiya, xususan, tarixiy antropologiya fan sifatida shakllana boshlashidan xozirga qadar eng muhim tadqiqot mavzularidan biri etnik madaniyatlar taraqqiyoti va etnoslararo munosabatlar hisoblanadi. Insoniyatning Ilk tarixiga oid ma’lumotlar cheklangan bо‘lsa-da olimlar, odamzodning о‘tmishini ifodalovchi antropologik nazariyalar tuzishda davom etmoqda. Bu nazariyalar mualliflari tarixiy aniqlikka davo qilishmasada, ular rekostrusiya qilgan tizimlarni amalda bо‘lgan real hayot deb о‘ylamaslik lozim.
“Primitiv” xalqlar tarixiy antropologiya predmeti sifatida. Tarixan antropologiya fani dastlab, madaniy taraqqiyoti yevropaliklardan past bо‘lgan xalqlarni о‘rgana boshlagan. Demak antropologiya ilk bosqichda “primitiv” jamiyatlar va ularning an’anaviy madaniyatlarini tadqiq qilgan (primitiv-lotincha-birinchi, dastlabki). XIX asr oxirida yuksak texnik taraqqiyotga erishgan G‘arb mamlakatlari uchun bu atama mos kelib, juda tez tarqaldi. Texnologik taraqqiyot darajasiga asoslangan madaniy klassifikatsiyalarda о‘z о‘rnini egallagan bu kabi yondashuv Lyuis Genri Morgan (“Qadimgi jamiyat”) kab taniqli etnologlar faoliyatidaham katta о‘rin egallaydi.
Etnotarix xususida qisqa sо‘z yuritilganda tarix va antropologiya aloqalariga tо‘xtalib о‘tilgandi.
Odamlar va jamiyatlarga ta’sir kо‘rsatuvchi ikki tarixiy о‘zgarish omillari: kadrlar va shakldagi о‘zgarishga ham tо‘xtalib о‘tish joizdir. Odamlar ma’lum bir jamiyatga tug‘ilish va kо‘chib о‘tish natijasida qо‘shiladilar va ulardan hayetdan kо‘z yumish yeki kо‘chib chiqish natijasida ayriladilar. Bu kabi о‘zgarishlar kadrlarda -shaxslarda kuzatilib, tizimda aytarlik kо‘zga tashlanarli о‘zgarish kuzatilmasligi mumkin. Tarixiy о‘zgarishning ikkinchi turida ijtimoiy tizim о‘z tuzilishi va shaklini о‘zgartirishi mumkin. Bu narsani tо‘satdan, radikal amalga oshirilgan inqilob olib kelishi mumkin. Yoki bо‘lmasa bu о‘zgarish avlodlar osha amalga oshishi, shaxslarning yangiliklari natijasida shakldagi о‘zgarish sekin-asta amalga oshishi mumkin.