Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

terror-
 
chi kuchlar
 
sodir etgan
 
mudhish
 
jinoyatlar
Diniy
aqidaparastlik
Ekologik tahdid
Maqsadlari
Sodir
etgan
jinoyatlari
Ekologik
 
muammo-
 
larning  paydo
 
bo‘lish
 
sabablari
Orol fojiasining
 
oqibatlarini
 
kamaytirish
 
borasida
 
olib  borilayotgan
 
ishlar
1  0 ‘TIL.  -   Т.:  «УзМЭ».  2006.  1-jild.  126-bet.

---

52-§.  XXI ASR  -   ILM-FAN VA TARAQQIYOT ASRI
Nima uchun XXI  asr ilm va taraqqiyot asri deb yuritiladi? 
Siz
deyarli  har  kuni  «ilm»  so‘zini  eshitasiz.  Xo‘sh,  ilm  nima  o‘zi?
Ilm  dunyoda  mavjud bo ‘lgan bilimlar tizimidir.  «Ilm»  so‘zi 
o‘rnida  «fan»  so‘zi  ham   ishlatiladi.  Ular  bir  m a’noni  anglatuvchi 
so‘zlardir.  Insoniyatning butun tarixi davomida ilm-fan rivojlanib bor- 
di.  Insonning  jismoniy mehnatni yengillashtirishga  intilishi texnika 
sohasida ulkan kashfiyotlar,  ixtirolarning  yaratilishiga  olib  keldi.
Yodda  tuting!
Texnika  (m ahorat)  —  insonning  mehnatini  yengillashtiradigan va  inson 
uchun  zarur  narsalam i yetarli  miqdorda  ishlab  chiqarishga  im kon beradigan 
m ashina,  asbob,  qurol  va  m oslam alar  yig‘indisidir.
Binobarin,  texnika  — bu  ekskavatorlar,  turli xil traktorlar,  kom- 
baynlar,  buldozerlar,  yengil  va  yuk,  yo‘lovchi  tashuvchi  transport 
vositalari,  samolyot,  kosmik raketalar,  televizor,  kompyuter,  elektron 
hisoblash mashinalari,  internet tarmoqlari va boshqalardir.
Bir  vaqtlar  oddiy  ketmon bilan  kanal  qazigan  inson  keyinchalik 
ekskavator  bilan  kanal  qaziy  boshladi.  Bu  inson  m ehnatini  qan- 
chalik  yengillashtirganini,  m ehnat  unumdorligini  qanchalik  o ‘stir- 
ganligini  bir  tasavvur  qiling-a.
Samolyotlarsiz,  kompyuterlarsiz,  uyali telefonlarsiz yoki internetsiz 
insonning bugungi  hayotini  tasavvur  etib  bo ‘ladimi?  Ulkan texnika 
insonga yer qa’ridan tonnalab  yerosti boyliklarini qazib  olishga imkon 
berayotganligiga guvohsiz.
Yoki  tibbiyot  texnikalarini  olaylik.  Bu  sohada  amalga  oshirilgan 
ulkan ixtirolar insoniyatga nima bermoqda? Awalo,  u inson tanasining 
xastalangan  turli  a ’zolarini,  shu jum ladan,  yuragini  ham   ko‘chirib 
o‘tqazish imkonini berdi.  Yoki qanchadan qancha xastaliklar jarrohlik 
tig‘isiz  davolanmoqda.
Inson texnika rivoji tufayli hatto  Oyga qo‘nishga,  kosmik apparatlami 
boshqa  sayyoralarga ham  uchirishga muvaffaq bo‘ldi.  Inson bulaming 
bariga  ilm-fan taraqqiyoti  tufayli  erishdi.
Ilm-fan va  texnika taraqqiyotidagi bunday ulkan yutuqlar tarixga 
ilmiy-texnika  inqilobi  nomi bilan kirdi.  Ilm-fan taraqqiyotiga  yuksak

---

e ’tibor  bergan  davlatlar  bugungi  kunda  har  jihatdan  rivojlangan 
davlatlarga  aylandilar.  Fuqarolari  esa  farovon yashamoqdalar.
Dunyoda  ilm-fan  sohasida buyuk kashfiyotlarni  amalga  oshirgan 
olimlar xalqaro  Nobel  mukofoti hamda  milliy mukofotlar bilan taq- 
dirlanib  kelinmoqda.  Ilm-fan XXI  asrda XX asrdagidan ham  shiddat 
bilan  rivojlanmoqda.  Bundan  buyon  ham   mamlakatning  iqtisodiy 
qudratini,  ertangi  kunini  va  taqdirini  ilm -fan taraqqiyoti  hal  etadi. 
Kompyuter  yordamida  katta  hajmli  m a’lumotlar  yaratish,  to ‘plash, 
saqlash,  qayta  ishlash va ularni uzatish  oddiy  hodisaga  aylanib  qoldi. 
Masalan,  kompyuterning birgina  mitti  fleshkasini  oling.  Unga butun 
boshli bir necha  o‘nlab,  yuzlab  kitoblarni va  m a’lumotlarni  istalgan 
miqdorda joylashtirish mumkin.
Odamlar  ulardan  istalgan  joyda  foydalana 
oladilar.  Binobarin,  axborot texnologiyalari tobora 
ixchamlashib  borm oqda.  Texnologiyalarning 
bunday  ixchamlashuvi  nanotexnologiya  (mil- 
liardning bir bo‘lagi)  deyiladi.  U  eng  zamonaviy 
texnologiya  b o ‘lib,  barcha  axborot  vositalarini 
mittilashtirishga imkon beradi.  Natijada,  kelgusida 
barcha  amallarni  bajara  oladigan  kompyuterlar