Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

Buyuk ixtirolarning boshlanishi. 
Angliyada ishlab chiqarish tex- 
nikasidagi ixtirolar dastlab to ‘qimachilik sohasida boshlandi. Bunga 
sifatli matolarga talabning tobora ortib borishi sabab bo‘ldi. Bu talab­
ni faqat ishlab chiqarish texnikasi (mashinalar) yordamidagina qon- 
dirish m um kin edi. Dastlabki ixtiro XVIII asrda amalga oshirildi. 
Chunonchi, 1733-yilda mexanik va to ‘quvchi Jon Key to ‘quv dastgo-
«Jenni» mexanik ip yigirish
mashinasi.
68

---

hini ixtiro qildi. Bu ixtirogacha to ‘quvchi o ‘rmakni g‘altak iplari 
orasidan o‘zi o‘tkazib turishga majbur bolayotgan edi. Ixtirodan so‘ng 
esa to‘quvchi bu ishni oyoq qurilmasini bosib turish orqali bajaradigan 
b o ‘ldi. Shu tariqa, Jon Keyning ixtirosi m ehnat unumdorligini ikki 
marta oshirishga imkon berdi. Bu davrda Angliyada yigirilgan ipga 
ham talab oshib bordi. Bu esa, o‘z navbatida, Jeyms Xargrivs tomoni­
dan bir vaqtning o‘zida 15—18 yigirgich ishlaydigan mexanik urchuq 
ixtiro qilinishiga olib keldi. U o ‘z ixtirosini qizining nomi bilan 
«Jenni» deb atadi. Endi fabrika egalari uchun yigirilgan iplardan 
mato to‘quvchi texnika ham kerak edi. Bu muammoni Edmund Kart- 
rayt hal etdi. U mexanik to ‘quv texnikasini ixtiro qildi. Bu texnika 
to ‘quvchining m ehnat unumdorligini 40 baravar oshirdi.