«Tarix» kafedrasi «O‘zbekistonning eng yangi tarixi» fanidan

O‘zbekistonda aholi pul daromadlari va xarajatlari balansi tarkibi 
Ko‘rs
atkichlar
2004
2005
2006 
2007 
2008
m
lrd.
so‘m
f
oiz
m
lrd.
so‘m
f
oiz
m
lrd.
so‘m
f
oiz
m
lrd.
so‘m
f
oiz
m
lrd.
so‘m
f
oiz
Jami 
daromadla
r
7
634,4
1
00,0
9
728,6
1
00,0
1
2954,9
1
00,0
1
6872,7
1
00,0
2
2626,3
1
00,0
shu 
jumladan:
-
mehnatga 
haq to‘lash 
va 
korxonalard
an olingan 
boshqa 
daromadlar
2
057,0
2
6,9
2
860,2
2
9,4
3
857,1
2
9,7
5
417,5
3
2,1
7
534,6
3
3,3
-mol-
mulk, 
tadbirkorlik
, qishloq 
xo‘jalik 
mahsulotlar
ini 
sotishdan 
olingan 
daromadlar 
4
593,7
6
0,2
5
448,0
5
6,0
7
135,8
5
5,1
8
786,9
5
2,1
1
1290,5
4
9,9
-
ijtimoiy 
transfertlar
9
83,7
1
2,9
1
420,4
1
4,6
1
962,0
1
5,2
2
668,3
1
5,8
3
801,2
1
6,8
Jami 
xarajatlar 
va 
jamg‘arma
7
561,1
1
00,0
9
533,0
1
00,0
1
2680,7
1
00,0
1
6572,8
1
00,0
2
2240,7
1
00,0
95

---

lar
shu 
jumladan:
-
iste’mol 
sarflari 
5
871,8
7
7,7
6
911,4
7
2,5
9
538,9
7
3,6
1
2409,8
7
3,5
1
6613,8
7
4,7
-
majburiy 
to‘lov va 
badallar
5
98,7
7
,9
6
67,3
7
,0
8
95,8
6
,9
1
123,1
6
,7
1
445,6
6
,5
-
jamg‘armal
ar-ning 
o‘sishi
1
090,6
1
4,4
1
954,3
2
0,5
2
246,0
1
7,4
3
039,9
1
8,0
3
803,2
1
7,1
o‘sishining 13,4 foizi mehnatga haq to‘lash, 9,9 foizi tadbirkorlik faoliyatidan
olinadigan va boshqa daromadlar, 4 foizi ijtimoiy transfertlar hisobiga ro‘y berdi
(24.1-diagramma).
Aholining yollanib ishlovchi qismi oladigan daromadlarining asosiy ulushini 
ish
haqi
tashkil etadi. Daromadning bu turi istiqbolda ham pul daromadlari umumiy
hajmining shakllanishida o‘zining etakchi rolini saqlab qoladi. Jumladan,
O‘zbekistonda 2001 yilda mehnatga layoqatli aholining o‘rtacha ish haqi kun
kechirish uchun minimum darajada zarur bo‘lgan mablag‘ning 99 foizini tashkil
etgan bo‘lsa, 2007 yilda bu ko‘rsatkich 3 barobardan ko‘proq oshdi. Ta’kidlash
joizki, bu ko‘rsatkich MDH mamlakatlari o‘rtasida yuqori ko‘rsatkichlardan biri
hisoblanadi. 
24.1-diagramma 
Aholi pul daromadlari qo‘shimcha o‘sishining omillari 
Aholi pul daromadlari darajasiga davlat yordam dasturlari bo‘yicha to‘lovlar
sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Bu manbalar hisobiga pensiya ta’minoti amalga oshiriladi
va turli xil nafaqalar to‘lanadi.
Aholining 
moliya-kredit tizimi
orqali olinadigan pul daromadlari
quyidagilardan iborat: 
- davlat sug‘urtasi bo‘yicha to‘lovlar; 
- shaxsiy uy qurilishiga va matlubot jamiyati a’zolariga bank ssudalari; 
- jamg‘arma bankidagi omonatlar bo‘yicha foizlar; 
- aksiya, obligatsiya qiymatining o‘sishidan olinadigan daromad va zayom
bo‘yicha to‘lovlar; 
- lotereya bo‘yicha yutuqlar; 
- tovarlarni kreditga sotib olish natijasida paydo bo‘ladigan vaqtincha bo‘sh
mablag‘lar; 
96

---

- har xil turdagi kompensatsiya to‘lovlar va h.k.
O‘zbekistonda aholi jon boshiga real pul daromadlari 2008 yilda 23 foizga o‘sdi
(24.2-diagramma).
Aholi daromadlari ularning turmush darajasiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
Aholi turmush darajasi – aholining hayot kechirishi uchun zarur bo‘lgan
moddiy va ma’naviy ne’matlar bilan ta’minlanishi hamda ular ehtiyojining bu
ne’matlar bilan qondirilishi darajasi.
Aholi turmush darajasining BMT tomonidan tavsiya etilgan ko‘rsatkichlari
tizimi o‘z ichiga quyidagi guruhlarni oladi:
1) tug‘ilish va o‘lish darajasi hamda boshqa demografik ko‘rsatkichlar;
2) hayot kechirishning sanitar-gigiena jihatidan sharoitlari;
3) oziq-ovqat tovarlarini iste’mol qilish;
24.2-diagramma