«Tarix» kafedrasi «O‘zbekistonning eng yangi tarixi» fanidan

Tashabbus
lot. initsiativa initiativetashabbus; qandaydir ishni boshlashga undash, ishbilarmonlik; muhokama qilish uchun
takliflar berish.
Texnotronika 
ingl. technetronic;. Elektronikadan foydalanib jamiyatga ta’sir etuvchi texnika vositalari. 
Tinchlik
– insonning hayotiy ehtiyoji, eminerkin yashashi va kamol topishining eng zarur omili.
Tolerantlik
fr. tolyrant (lat. Tolerānstolerantis) hozirgi o‘zbek tilida lug‘aviy tarjima qilganda chidamlilik, sabrlilik, bardoshlilik, toqatlilik
ma’nolarini anglatadi. Antik davr va o‘rta asrlarga qadar asosan tabobat sohasida keng istifoda etilgan mazkur tushuncha hayvonlar va insonlar
184

---

organizmlarining turlituman kasalliklar, jarohatlar va umuman, hayot uchun kurashish jarayonlariga doir immun qobiliyatini o‘rganish
masalalariga aloqador bo‘lgan. Keyinchalik boshqa fanlar doirasida ham e’tiborli asarlar yaratgan mashhur tabobat olimlari va aksincha, tabobat
borasida ham diqqatga sazovor fikrlar bildirgan boshqa soha olimlari mazkur tushunchani kengroq ma’noda qo‘llay boshlaganlar (Epimenid,
Gorgiy, Aristotel, Epiktet, Ibn Sino). XX asrga qadar tolerantlik tushunchasining ayniqsa din bilan bog‘liq muruvvat ma’nosidagi talqinlariga
ko‘p duch kelish mumkin. Lekin mazkur asr boshlaridan texnika taraqqiyoti va uning asosida mehnatni tashkil etish munosabatlarining jadal
rivojlanishi natijasida tolerantlik tushunchasi davlat va xalq munosabatlarida, ayniqsa huquqiy munosabatlar tizimida keng mazmun kasb etadi.
Endi tushuncha chidam, sabrtoqat ma’nolarini yo‘qotmagan holda ko‘proq bag‘rikenglik, hamjihatlik, hamkorlik kabi mazmunda talqin etila
boshlandi.
Totalitar
lot. totalisbutun, to‘la, bir butun); davlat hokimiyati organlari tomonidan jamiyat hayotining hamma
sohalarini nazorat qiladigan davlat shakli, amalda konstitutsion huquq va erkinliklarni tugatilishi; bu rejimda davlat
hokimiyati bironbir guruh (siyosiy partiya) qo‘lida to‘planib, mamlakatda demokratik erkinliklar va siyosiy muholifatni
amal qilishi uchun imkoniyatlar bo‘lmaydi.
Tranzaksiya
ingl. bank transaction, ot lot. transactio kelishuv, shartnoma; tranzaksiya – bu sotib olishga doir sharnomani
tuzish/moliyaviy vositalarni sotishga doir shartnoma. Bank tranzaksiyasi, deganda bir bank hisob raqamidan ikkinchisiga yoki
bank ichidagi bir hisob raqamidan ikkinchisiga pul mablag‘larini o‘tkazish tushuniladi. 
Transformatsiya
lot. transformatio – o‘zgarish; tuzilmalarni, shakllarni va usullarni o‘zgartirish, faroliyatning
maqsadli yo‘nalishini o‘zgartirish.