Tarix fakulteti n. O`. Xolmatov O`rta osiyo arxelogiyasi: tosh asri

To‘da xotin 1,2 yodgorliklari. O‘zbekiston-Rossiya xalqaro arxeologik ekspeditsiyasi tomonidan 2005 yilning yozida Obirahmat g‘ori atrofida, xususan CHotqol daryosining o‘ng irmog‘ida qidiruv ishlari amalga oshirilgan. Arxeologik qidiruv jarayonida To‘daxotin 1 va To‘daxotin 2 yodgorliklari topilgan ( Derevyanko A. P., Islamov U. I., Krivoshapkin A. I., Kolobova K. A., Flyas D. Muxtorov G.) Ular bir-biridan 150 metrlar chamasi oraliq masofada joylashishgan. To‘daxotin 1 yodgorligi qazilmasida bitta litologik qatlam aniqlanib, undan qiziqarli tosh buyumlari to‘plami qo‘lga kiritilgan . To‘plam nukleuslar (plastinalar va mikroplastinalar uchun mo‘ljallangan), uchirindilar va plastinalar uchlarida shakllantirilgan qirg‘ichchalar, qirg‘ichchalar, ishlov berilgan payraqalar va uchirindilar dan iborat.

To‘daxotin 2 yodgorligi qazilmalari jarayonida buzilmagan madaniy qatlamlarga duch kelingan. Tadqiqot ishlari 2006-2007 yillarda davom ettirilib, yodgorlikda 5 ta madaniy qatlamli ekanligi va tosh qurollari so‘nggi paleolit davri jamoalariga tegishliligi borasida xulosalarga kelingan. SHu o‘rinda yuqori madaniy qatlamlari aralashib ketilgani ham aniqlangan. Hammasi bo‘lib, 6098 ta tosh buyumlar topilgan va tadqiqotchilar ko‘rsatishicha ular asosan mahalliy chaqmoqtosh, chaqmoqtoshli-slanets, xalsedon va qisman kvarslardan yasalgan. To‘daxotin 2 makoni tosh buyumlarining texnik-tipologik va radiokarbon tadqiqotlar natijalariga ko‘ra, bu yodgorlik sanasi mil.avv. 23-21 ming yilliklar bilan belgilangan.

materiallari bilan qiyoslash imkonini bermoqda. Tosh qurollari Ko‘lbuloq yodgorligi tosh qurollariga o‘xshash. Ba’zi qurollarida Qizilolma 2 ustaxonasi materiallariga o‘xshashlik jihatlari ham kuzatilgan.