Tarix-7 2017.(Uzb). indd

III BOB. 
JAHON XALQLARI O‘RTA
ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
(XI–XV ASRLAR)
15-§. YEVROPADA O‘RTÀ ÀSR 
SHAHARLÀRI
Õo‘jàlik tàràqqiyoti. Yevropadà Õ–ÕI 
àsrlàrdà ishlàb chiqàrish yuksàlgan. Bu, 
eng àvvàlî, hunàrmàndchilikdà kuzàtilà-
di. Måhnàt qurîllàrining tàkîmillàshuvi, 
ustàlàr màhîràtining îshishi hunàrmànd-
chilikni dåhqînchilikdàn àlîhidà sîhàgà 
àylàntiràdi. 
Dåhqînchilikdà ikki dàlàli àlmàshlàb 
ekish o‘rnini uch dàlàli àlmàshlàb ekish 
egàllàydi. Undà ekinzîr uchgà bo‘li-
nib, birinchi qismigà kuzgi, ikkin 
chisigà 
bàhîrgi g‘àllà ekilsà, uchinchi màydîn 
shudgîr holidà qîldirilib, yerga dàm 
bårilgàn. Bu usuldà yerning yarmi emàs, 
uchdàn ikki qismi bànd bo‘lishi, màh-
sulît yetishtirishni ko‘pàytirish imkînini yaràtàdi.
Îg‘ir g‘ildiràkli plugning tàrqàlishi g‘àllàni ekish-
dàn îldin yerni 2–3 màrtà hàydàsh uchun imkoniyat 
yaratgan. Bo‘yinturuqning kàshf eti 
lishi esà plugni îtgà 
qo‘shib yerni hàydàshni tåzlàshtirgan. Hîsildîrlikning 
îshi 
shi dåhqîn õo‘jàligidà îrtiqchà màhsulîtning ko‘pa-
yishiga va uni hunàrmàndchilik buyumlàrigà àyirbîshlàsh-
ga yo‘l ochgan.
Jahon tarixi uchun o‘rta asrlarning rivojlangan davri 
XI – XV asrlar hisoblanadi. 
53-rasm.  Plug 
bilan yer haydash
5 — Jahon tarixi 7

---

66
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
birinchi yili
uchinchi yili
ikkinchi yili
kuzgi ekin
shudgor
bahorgi ekin
kuzgi ekin
kuzgi ekin
shudgor
shudgor
bahorgi ekin