Tarix-7 2017.(Uzb). indd

I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
20-rasm. Konstantinopol shahri
V izantiya tarkibiga B olqon yarim oroli, K ichik Osiyo, 
Kavkaz, Suriya, Falastin, Misr, shuningdek, Krit va Kipr 
orollari kirgan.
Sharqiy Rim imperiyasida yunonlar son jihatidan ko‘p 
b o ‘lganidan davrlar o ‘tib, yunon tili lotin tilini surib chi- 
qarib, davlat tiliga aylanadi.
Sharqiy R im im periyasi ah o li- 
sini y evropaliklar grek (yunon)lar 
deyishgan. Lekin im periya fuqaro- 
lari o ‘zlarin i rim liklar (yunoncha, 
ro m e y la r), d a v la tla rin i esa R im
(Romey) imperiyasi deb hisoblash-
21-rasm . Vizantiya 
ga n . U la rn i S h a rq x a lq la ri h am
oltin puli 
rimliklar deb bilishgan.
V iz an tiy a d a q u lc h ilik saq lan ib
qolsa-da, aholining katta qismini erkin dehqonlar tashkil 
etishi, sun’iy sug‘orishga asoslangan sermahsul ziroatchilik- 
ning b o ‘lishi uning iqtisodiy barqarorligini t a ’m inlagan. 
Shuning uchun imperiyada VI asrda ham Konstantinopol, 
Aleksandriya, Antioxiya, Edessa shaharlari yirik savdo va 
hunarm andchilik markazlari sifatida gullab-yashnagan.
D u n y o n in g tu rli m am lak atlari savdogarlari rom eylar 
bozoriga shoshilganlar. Konstantinopol Osiyo va Yevropani 
bog‘laydigan «Oltin ko‘prik» hisoblangan. Vizantiya savdo- 
garlari G ‘arbiy Yevropa bozorlariga hasham atli kiyimlar-u 
zeb-ziynatlar, ziravorlar va qim m atbaho m atolar, qurol-

---

I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
31
yarog‘lar-u idishlar, cherkov anjomlari-yu turli buyumlarni 
olib borishgan. Vizantiya oltin puli (numisma) ko ‘p asrlar 
davomida eng ishonchli xalqaro pul hisoblangan.
Vasilevs hokim iyati. V izan tiy a im p eriy asin i vasilevs 
(y u n o n ch a , p o d sh o ) bo sh q arg an . V asilevsga k o ‘p son- 
li sud, harbiy va soliq m uassasalari, davlat am aldorlari, 
shuningdek, m aslahat organiga aylangan sinklit (lotincha, 
senat) bo ‘ysungan. Vizantiyada amaldor va senatorlar faqat 
zodagonlardan b o ‘lmagan. Iqtidorli va bilim li oddiy xalq 
farzan d lari h am y u qori lavozim larga erishishi m um kin 
edi. U lardan hatto im peratorlar ham chiqqan. Bu holat 
romeylarni um um an ajablantirmagan. Sababi, ular qadimgi 
rimliklar singari imperiyaning barcha fuqarolari tug‘ilishi- 
dan teng huquqli, deb hisoblashgan.
Vizantiya hayotida ellinizm. V i­
z a n tiy a h a y o tid a k o ‘p n a r s a la r
a n ’a n av iy tu s d a q o lg an . V iz a n ti- 
y alik lar h a y o tid a ellin m ad an iy ati 
m ustahkam o ‘rin olgan. Ippodrom - 
larda xalq avvalgidek chavandozlar, 
kurashchilar, gim nastlar m usobaqa- 
lari, m im lar (aktyorlar) chiqishlarini 
to m o sh a qilganlar. S h ah ar aholisi 
ilg arig id ek m a ’m u riy a td a n m ao sh