Tarix-7 2017.(Uzb). indd

3-§. FRANKLAR IMPERIYASI

Xlodvigning o‘g‘illari davrida Frank qirolligi chegaralari ancha kengaygan. Lekin keyinchalik sulola vakillari orasi- da kelishmovchiliklar boshlanib, oxir-oqibat yangi sulola taxtga kelgan.

Buyuk Kàrl. Kàrl sulîlà àsîschisi Frànklàr qirîlligini (800-yildan imperi- yasini) 46 yil (768–814) bîshqàrgàn.

«Buyuk» nîmi ungà tàriõchilàr tîmînidàn ko‘plab hàrbiy yurishlargà bîshchilik qilib, yirik sàltànàt tuzgàni, bu dàvlàtdà yangi qînunlàr, màîrif và màdàniyatgà àsîs sîlgàni uchun bårilgàn. Kàrl hàqidà ko‘plab tàriõiy àsàrlàr, àfsînàlàr, ri- vîyatlàr và qo‘shiqlàr yaratilgan. Uning

ismidàn «kîrîl», ya’ni «qirîl» unvîni kålib chiqqàn.

Itàliya và Ispàniya urushlàri. Kàrl

9-rasm.

Imperator Buyuk Karl

tàõtgà o‘tirishi bilàn istilîchilik urushlàrini îlib bîrgàn. Uning dàstlàbki hàrbiy yurishlàridan biri germanlar- ning làngîbàrd qabilasi Itàliyadà tuzgàn dàvlàtigà qàrshi 773-yilda bîshlànàdi. Urushda g‘olib bo‘lgan Karl Itàli- ya yårlàrini gràfliklàrgà bo‘lib, Frànk qirîlligigà qo‘shib îlàdi.

2. 
   — Jahon tarixi 7
   

10-rasm. Graf Rolandning halok bo‘lishi

Aràb õàlifàligi istilo qilgan Ispàniyagà qarshi 778-yilda Kàrl- ning yurishi muvàffàqiyatsiz tugay- di. Kàrlning jiyani gràf Rîlànd bu urushda hàlîk bo‘làdi. Asrlàr o‘tib Rîlànd frànsuz õàlq îg‘zàki ijîdi- ning såvimli qàhràmînigà àylàna- di va u hàqdà «Rîlànd hàqidà qo‘shiq» dîstîni yaràtilàdi. Kåyingi yurishlàr dàvîmidà Pirånåya yarim îrîlining arablardan tîrtib îlingàn

hududlàridà tuzilgan Ispàn màrkàsi frànklàr dàvlàtining chågàrà vilîyatigà àylàntirilàdi.