Таҳририят: Бош муҳаррир – Т. Аҳмедов Масъул муҳаррир – А. Юлдашев

Қорақалпоғистон Республикасининг 
солиқ потенциалининг истиқбол даврларга 
илмий прогнози
Ажинияз МУСАГАЛИЕВ,
иқтисодиёт фанлари доктори,
Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими, 
Қорақалпоқ Табиий фанлар илмий тадқиқот институти 
“Ижтимоий-иқтисодий жараёнларни моделлаштириш”
 
лабораторияси мудири,
 
E-mail: [e-mail]
Кириш.
Солиқ тушумлари потенциали, умуман 
олганда барча мамлакатларда давлат даромадлари
-
нинг энг муҳим манбаи ҳисобланади. Солиқлар ва 
тараққиёт ҳалқаро марказининг сўнгги ҳисоб-ки
-
тобларига кўра, “дунёдаги мамлакатларнинг қа
-
рийб ярмида давлатнинг умумий даромадларининг 
80% дан ортиғини, деярли барча мамлакатларда 
50% дан ортиғини жами солиқ тушумлари ташкил 
этмоқда” [1]. Хусусан, солиқлар хўжалик юритиш
-
нинг турли босқичларида такрор ишлаб чиқаришни 
рағбатлантиради ва мамлакат ёки унинг ҳудудини 
ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш жараёнида 
иштирок этади. Шу нуқтаи назардан ҳарқандай 
давлатда солиқ тизими иқтисодиётнинг ажралмас 
таркибий қисми бўлиб, у мамлакатни ижтимоий 
ва иқтисодий ривожлантиришнинг устувор йўнали
-
шларига эришишда муҳим дастак механизми бўлиб 
ҳисобланади. Хусусан, “2018 йилда қабул қилинган 
Ўзбекистон Республикаси солиқ сиёсатини тако
-
миллаштириш концепцияси солиқ юкини камай
-
тириш ва солиқ тизимини соддалаштириш, солиқ 
маъмуриятчилигини такомиллаштириш, тадбиркор
-
ликни ривожлантириш ва хорижий инвестициялар
-
ни жалб қилиш учун қулай муҳитни шакллантириш 
каби вазифаларини амалга оширишни давом этти
-
риш” [2] имконини берди.
Лекин шунга қарамай бугунги кунга қадар, мам
-
лакатимиз солиқ тизимида ишбилармонлик ва ин
-
вестициявий фаолликни ошириш, ҳудудларда бир 
текис соғлом рақобат муҳитини шакллантириш ва 
шунингдек, умуман солиқ ислоҳотлари самарадор
-
лигини оширишга тўсқинлик қилаётган камчилик 
ва муаммоларнинг мавжудлиги ўз навбатида, мам
-
лакат солиқ тизимини жадал ривожлантиришда, ҳу
-
дудларда солиқ тушумларининг потенциал захира
-
ларини илмий асосланган ҳолда талаб даражасида 
баҳолашга тўсқинлик қилмоқда. Шу тариқа, ҳудуд 
бюджет даромадларининг етарлилигини таъмин
-
лаш юзасидан улар солиқ чегараси меъёрини тах
-
мин қилиш ва маҳаллий бюджет даромадларининг 
солиқлар бўйича бўшлиғини тўлдириш алоҳида 
аҳамият касб этади.