Tarbiyasi qiyin


O`quvchi xatti-harakatlari oqibatini ko`rsating



Download 66,5 Kb.
bet5/11
Sana06.07.2022
Hajmi66,5 Kb.
#744713
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
“Tarbiyasi qiyin” o’quvchilar bilan ishlashning psixologik asoslari

O`quvchi xatti-harakatlari oqibatini ko`rsating. Tadqiqotchi A.Gavrilova turli yoshdagi o`quvchilarga maxsus tuzilgan matnni o`qib, uni davom ettirishni topshiradi. Bu matnda bir bola o`ziga sovg`a sifatida berilgan kuchukcha o`zining oldingi xo`jayinini qo`msayotganligini sezib qoladi. Bu vaziyatda bolaning oldida ikki yo`l – kuchukchani o`z egasiga qaytarish yoki o`zida qoldirish shartidan birini tanlash turibdi. O`quvchilar matnni davom ettirib, bola bu kuchukchani oldingi egasiga qaytaradimi yoki o`zida qoldiradimi, shuni yozishlari kerak edi. Bu tajribada ishtirok etgan o`quvchilarning deyarli hammasi “bola kuchukchani o`zida qoldirishi kerak”,- deb yozishgan. O`quvchilarda qiyin ahvolda qolgan hayvonlargagina emas, hatto odamlarga nisbatan ham hamdardlik bildirish hissi yo`qligi aniqlangan.
Bu nimadan dalolat beradi? Axloqiy jihatdan noqislikni, hissizliknimi? Faqat bunigina emas. Bizning o`quvchilarimiz o`zini birovning o`rniga qo`yib ko`rish, uning kechinmalarini his etishga o`rganmaganlar. Ular o`z xatti-harakatlarining oqibatlari haqida o`ylab ko`rish, unga baho berishga odatlanmaganlar. Agar pedagog vaqtida va ishonarli ravishda o`z o`quvchilarining ko`zini ochib qo`ysa, u o`quvchi xulq-atvorini yaxshi tomonga o`zgartirishning qo`shimcha va samarali stimuliga ega bo`ladi.


2.1.-chizma. “O`quvchilar nimani xohlashayotgani haqida o`ylang!” qoidasiga ko`ra stimullashtirish modeli

Qoida: O`yinchoqlar dunyoni boshqaradi.
Napoleon shunday ta’kidlagan edi. SHu tariqa ish yuritib, u o`z soldatlarini turli xil unvonlar bilan taqdirlashda o`ta saxovatli edi. Aytishlaricha, Napoleon armiyasidagi barcha askarlarning ismini yoddan bilar ekan. Ofitserlar haqida gapirmasa ham bo`ladi. Bu o`rinda bir emas, ikkita “o`yinchoq” amaliyotda qo`llangan: biri - unvon bo`lsa, ikkinchisi – ismlarni yoddan bilish. Shunday qaraganda bu arzimas narsalar hech qanday ahamiyatga ega emasdek tuyuladi, ammo qanaqa samara berganini aytmaysizmi? “Kichkina insoniy zaifliklar” to`liq ekspluatatsiya qilinar edi: nazarga tushish, qadrlanish, bu shon-sharafni isbotlab turadigan nishonlarni taqish hammaga ham xush yoqadi. Buning ustiga agar armiya qo`mondoni sening ismingni bilsa va o`z isming bilan senga murojaat qilsa, ikki marotaba yoqimli.
“Odamlar bilan quriladigan munosabatlarda,- deb yozadi D.Karnegi,- shuni unutmangki, siz mantiqiy mushohada yuritadigan mavjudot bilan emas, balki hissiyotga berilgan, o`tmish sarqitlari bilan to`lgan, o`z xatti-xarakatlarida kibr va manmanlikka berilgan mavjudot bilan muloqotda bo`lasiz”. Pedagoglar aynan shunday kamchiliklardan yosh bolalar ham aziyat chekishlarini bilishlari kerak. Katta kishida odatga aylanib qolgan barcha salbi y xususiyatlar eng avval bolada shakllangan. SHuning uchun ham bolani qanday bo`lsa, shundayligicha qabul qiling, sarobning ketidan quvmang, o`zingiz istagan narsaga emas, haqiqiy mavjud narsaga tayaning. O`quvchi xulq-atvorini majburan o`zgartirishga emas, balki uni tushunishga o`rganing. O`z-o`zimizga: Nega u shunday qilyapti? Muayyan holatlarda u qanday yo`l tutadi? Nega u boshqacha yo`l tuta olmaydi? kabi savolarni berib, ularga javob izlab ko`rsak, bu ularni tergab, niqtab turgandan ko`ra qiziqarliroq bo`ladi hamda bizda hamdardlik ko`rsata olish, sabr-toqatli bo`lish, oq ko`ngillik tuyg`ulari paydo bo`ladi.
Ongimizda mavjud bo`lgan “yashirin prujinalar” haqida bilib olsak, ularga ta’sir o`tkazib, kishini faol, kuchga to`lgan va harakat qilishga ishtiyoqi baland bo`lgan holatga keltirish mumkin. Avvalo, insonning tabiatan ko`pqirrali ekanligini hisobga olgan holda har doim ham bitta kuchli stimuldan ko`ra, bir nechta kuchsiz stimullarni qo`llagan afzalroq. Shunday yo`l tutganda ulardan birontasi, albatta ish beradi. Agar bitta kuchli stimulni qo`llab, unga hamma narsani tiksak, u nishonga tegmasligi mumkin. Shunday uncha kuchli bo`lmagan stimullar quyidagilar:

Download 66,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish