Tarbiyainstituti

9 4

---

4.2. Darsdan tashqari vaqtda o ‘tkaziladigan harakatli o ‘yinlar
4.2.1. Tanaffus vaqtlarida o ‘tkazttadigan o ‘yinlar
Tanaffus vaqtlarida o‘yinlar o‘tkazish tarbiyaviy va gigiyenik 
jihatdan katta ahamiyatga ega.
0 ‘quvchilar yozda maktah maydonchasida, qishda esa sport zah 
va koridorlarda o‘ynashni yaxshi ko‘radilar. Tanafius vaqtlarida 
ko‘pincha boshlang'ich sinf o‘quvchilarinint o‘z!ari har xil o‘yinlami 
o‘tkazadilar. Ana shunday paytlarda yetakchilar yoki yuqori sinf 
o‘quvchilari ularga yordam berishlari kerak.
Agar o‘tkaziladigan o‘yin bolalarga tanish bo'lsa, tanaflus 
paytida yanada qiziqarliroq o‘tadi. Lekin bu o‘yinlaming mazmuni 
va qoidalari juda murakkab bo‘lmasliga bilan birga turU yoshdagi 
o'quvchilarning qo‘Udan keladigan bo‘lishi kerak. 0 ‘quvchilar o‘yin 
jarayonida o‘zlarini erkin tutishlari, ortiqcha kuch sarflamasliklari va 
hayajonlanmasliklari lozim. Masalan, kichik maktab yoshidagi 
o‘quvchilarga “Pat” , “Pr-r-r...”, “Mushuk va sichqon”, “Bo‘sh joy” 
singari o‘yinlar, V-VII va VIII-IX sinf o‘quvchilariga esa “Aylanma 
darra”, “Tegizsang-minasan” kabi o‘yinlar juda mosdir.
Tanaffuslardagi o‘yinlami dars boshlanishiga 2-3 daqiqa 
qolganda tamomlash kerak. Ana shunda o‘quv mashg‘uloti 
boshlanishidan oldin bolalaming diqqati bir yerga to‘planadi.
4.2.2. Maktab kechalari va bayramlarda o'tkaziladigan o ‘yinlar
Maktab sport kechalari va bayramlari o‘quvchilarda sogTom va 
quvnoqlik kayfiyatini yaratishning eng ta'sirU omiUdir. Maktabdagi 
bunday tadbirlaiga kiritiladigan o‘yinlai faol dam olish vositasigina 
emas, balki maktab jamoasining jismoniy taibiya sohasidagi barcha 
ishlarini yakunlovchi ko‘rsatkichi hamdir. Bundan tashqari, turh 
o‘yinlar va sportchilaming chiqishlari o‘quvchilami jismoniy tarbiya 
va sport mashg‘ulotlariga yanada ko‘proq qiziqtiradi.
Kecha va bayramlami samaraU o‘tkazishga puxta tayyorlanish — 
o‘yin o'tkaziladigan joyni, asbob-uskunalar va turU anjomlami 
tayyorlab qo‘yish lozim.
Bunday marosimlarda ko‘proq o‘quvchilar ishtirok etishini ham 
hisobga olish kerak. Shuning uchun “Oq terakmi, ko‘k terak”, 
“Pat”, “Pr-r-r...” , “Aylanma darra”, “Musiqa jo ‘rligida yurish” 
singari ommaviy o‘yinlami musiqa sadolari ostida o‘tkazish, ya ni 
musiqa yordamida o‘yinni yanada jonlantirish va ta ’sirchanroq
95

---

qilishga erishish lozim. “Lentani tort” , “0 ‘rtaga tort”, “Kim kuchli 
va chaqqon” kabi o‘yinlar orqaJi yuqori sinf o‘quvchilarining 
yakkama-yakka bellashuvlarini epchilhk va tez yugurish bo‘yicha 
musobaqalarini uyushtirisb mumkin.