Tarbiyainstituti

4.1.6. O ‘yin harakatlarini me'yorlash
0 ‘yinda bajariladigan harakatlami to‘g‘ri m e’yorlash o‘qituv- 
chining muhim vazifasidir. Q‘yinni o‘tkazishga kirishishdan oldin 
qilinadigan ishning rejasi va o‘ynovchilaming kayfiyatini hisobga
93

---

olish lozim. Agar o‘yin jismoniy yoki aqliy kuch sarilangan 
darslardan 
(nazorat 
ishini yozish 
yoki 
shu 
kabi 
boshqa 
mashg‘ulotlardan) keyin o‘tkaziladigan bo‘lsa, o'ynovchilar kamroq 
yoki o‘rtacha shiddatga ega o‘yinlami tanlashi kerak.
Mashg‘ulot 
paytida 
o'yinlaming 
tezligi 
— 
umumiy 
harakatchanligini hisobga olib, ulam i o‘zaro navbatlashtirib turish 
lozim. Masalan, hamma ishtirokchilar bir vaqtda yuguradigan 
o‘yindan keyin to‘p irg‘itiladigan o‘yinni o‘tkazish foydafldir.
0 ‘yin sur'atini pasaytirish, ya’ni o'yindagi harakat tezligini 
kamaytirish o‘yindagi harakatlami muayyan m e’yorda ohb borish 
o‘yinni boshqarish usullaridan biri hisoblanadi. 0 ‘yinda bolalar 
jismoniy mashqlami bajarishda qattiq hayajonlanib ketadilar. 
Shuning uchun o'qituvchi ulaming kayfiyatiga qarab ish tutmasligi: 
o‘quvchilaming yosh xususiyatlarini, tayyorgarligi va salomatligini 
ham hisobga olishi shart. 0 ‘qituvchi onaboshilaming holati va 
harakatlarini alohida kuzatib borishi, shifokoming har bir o‘quvclii 
haqidagi ma’lumotlarini ham unutmasligi lozim. Qilinadigan 
harakatlaming muayyan me'yori o‘yin o‘tkaziladigan sharoitlami 
hisobga ohb, uni o‘tkazish metodikasi bilan belgilanadi.
4.1.7. 0 ‘yin natijalarini yakunlash
0 ‘yinni besabab cho'zib yuborish mumkin emasligi kabi uni 
belgilangan vaqtdan oldin tamomlash maqsadga muvofiq bo‘lmaydi. 
Rahbar o'yinni bolalar bir necha marta takrorlagach yoki o‘yin 
boshlanganidan m a’lum vaqt o'tgachgina to‘xtatishi mumkin.
0 ‘yin natijalarini yakunlash katta tarbiyaviy ahamiyatga ega. 
0 ‘qituvchi o‘yin tugagach ayrim o‘quvchilaming harakatlarini va 
umuman o'tkazilgan o‘yinni baholab, uning natijalarini yakunlaydi. 
Bunda yaxshi o‘ynagan va o ‘yin qoidalariga rioya qilgan bolalarni 
alohida ta'kidlash zarar. 0 ‘yinni tahlil qilish uning qoidalarini 
yaxshiroq o'zlashtirishga va o‘yin jarayonidagi kelishmovchiliklami 
bartaraf qilishga yordam beradi, shuningdek, o‘qituvchiga bolalar 
o‘yinni qanday o‘zlashtirganini, ularga nimalar m a’qul bo‘lganini va 
kelgusidagi ishlami aniqlash imkonini beradi.
HarakatU o'yinlar uchun kundalik ish daftarchasi tutish 
foydaUdir. 
0 ‘qituvchi bu 
daftarchaga 
o‘yinlami 
kuzatishda 
o‘yinchilar haqidagi ma’lumotlami yozib boradi va shu yozuvlar 
orqaU ulaming xatolari va muvaffaqiyatlarini tahlil qiladi. Bu ish 
o‘yinlarga o'rgatish metodikasini yaxshilash va uni sharoitlarga 
qarab o‘zgartirish imkonini beradi.