Tarbiyainstituti

7.2 . 0 ‘rgatish bosqichlari va uslublari
Birinchi bosqich - o‘rganiladigan o‘yin mazmuni bilan tani- 
shish. Bunda, aytib berish, ko‘rsatish va tushuntirish uslublari qo‘l- 
laniladi.
0 ‘qituvchi shaxsan ko‘rsatish bilan birga ko‘rgazmaU qurol- 
lardan foydalanadi: kinofilm, tasviriy film, sxema, maydon maketi 
va hokazo.
Namoyishni tushuntirishlar bilan qo'shib oUb borish kerak 
0 ‘qituvchilaming dastlabki urinishlari ularda birlamchi harakat 
sezgisini shakllantiradi.
Ikkinchi bosqich — o‘yinni soddalashtirilgan (oddiylashtirilgan) 
holatda o‘rganish. Mazkur bosqichda muvaffaqiyat ko‘p holatlarda 
yondoshtimvchi o‘yinlaming to‘g‘ri tanlanganligiga bog‘Uq. Ular 
o‘zining tuzilishi shakliga ko‘ra o‘rganilayotgan o‘yin mazmuniga 
yaqin va o‘quvchilar bajara oladigan bo‘lishi kerak. Murakkab 
tuzilishga ega bo‘lgan o‘yin, uni tashkil qiluvchi asosiy zvenolarga 
ajratib 
o‘rgatiladi. 
Bu 
bosqichda 
boshqarish 
uslublaridan 
foydalaniladi (buyurish, ko‘rsatma berish, ko'rish va eshitish, ko‘rib 
ilg'ash, texnik vositalar va hokazo) hamda ko‘rgazmaU harakat 
(o'qituvchining bevosita yordami, yordamchi jihozlami qo‘llash), 
axborot (o‘yin mazmuni, maqsadi, shart-sharoitlari, qoidalari) kabi 
uslublar alohida ahamiyatga ega bo‘ladi.
Uchinchi bosqich: 
o‘yinni murakkablashtirilgan sharoitda
o'rgatish. Bunda quyidagilar qo‘llaniladi: takroriy usul, o ‘yinni 
murakkab sharoitlarda bajartirish, baholash uslubi. Takrorlash uslubi 
bu bosqichda eng asosiydir. Ko‘p marotaba takrorlashgina o‘yinni 
shakllantiradi. 0 ‘yinni charchaganda ham takrorlash bolalarda iroda 
va chidamkorlik xislatlarini shakllantiradi.
To‘rtinchi bosqich — o‘yin mazmunini mukammal o‘zlashtirish 
imkoniyatini ko‘zda tutadi.
0 ‘yinlarga o‘rgatish jarayonida turfi uslublar va vositalardan 
foydalanish muayyan tartibda qo‘Uaniladigan pedagogik prinsiplar 
asosida amalga oshiriladi. Ushbu prinsiplar quyidagilardan iborat: 
ilmiylik, onglilik va faollik, muntazamlik va uzviy bog‘Uqlik,
222

---

mutanosiblik va muvofiqlik, mukammallik va uzluksizlik, “yengildan 
og‘iriga” , “o‘tilgandan o‘tilmaganiga”, “oddiydan murakkabga”. 
Mazkur pedagogik prinsiplami qo'llash tartibi, xususiyatlari va 
uslubiy ko‘rsatmalar 1 va 2-jadvallarda aks ettirilgan.
1-jadval