Tarbiyainstituti

5.12.2. Tovonbaliqlar va cho‘rtan
0 ‘yin maydonchada yoki sport zalida o‘tkaziladi.
O ‘yinga tayyorlanish.
Maydonchaning qarama-qarshi tomonla- 
riga tovonbaliqlaming ikkita uyi chiziladi. Uylar orasidagi masofa 
taxminan 20-30 qadam bo‘lishi kerak. Eng chaqqon va ildam 
o‘yinchilardan bittasi cho‘rtanbaliq qilib tayinlanadi. 
Qolgan 
o‘yinchilaming hammasi tovonbaliqlar bo'ladi. Tovonbaliqlar o‘z 
uylaridan bittasida turadilar, cho‘rtan esa maydonchaning — 
daryoning o‘rtasida turadi.
0 ‘yinning tavsifi.
Cho‘rtan “Bir, ikki, uch” — degandan keyin 
hamma tovonbaliqlar maydonning qarama-qarshi tomonidagi
180

---

uylariga “suzib” — yugurib o‘tadilar. Shunda cho‘rtan ularni tutadi. 
Kim tutilsa, maydonchada, daryo o ‘rtasida qoladi. Shundan keyin 
cho‘rtan yana “Bir, ikki, uch” — deydi, tovonbaliqlar qarama-qarshi 
tomondagi uyga “suzib” — yugurib o'tadilar. 0 ‘yin shu tariqa 
davom etaveradi.
Bir necha o‘yinchi tutilgandan keyin zanjir bo‘lib oladilar, ya’ni 
maydoncha o‘rtasida bir qatorga saflanib, bir-birlari bilan qo‘l 
ushlashib, darvoza hosil qilib turadilar. Bu o‘yindagi bunday 
saflanish “to‘r” deyiladi. To‘r tortilganidan keyin tovonbaliqlar to‘r 
orasidan (qo‘llar tagidan) yugurib o‘tadilar. Cho‘rtan esa zanjir 
orqasida turib, yugurib o'tayotgan tovonbaliqlarni tutadi.
Tutilganlar qo‘1 ushlashib turgan o‘yinchilarga qo‘shiladilar. 
To‘r katta bo‘lib ketganigan keyin ushlangan doira — “savat” hosil 
qilib turadilar. Endi tutilmagan tovonbaliqlar savat oraliqlaridan 
yugurib o‘tadilar, cho‘rtan esa savat orqasida turib olib, ularai 
tutadi. Tovonbaliqlar juda oz qolgandan keyin tutilgan o‘yinchilar 
bir-birlariga yuzma-yuz turganlari holda ikki qatorga tizilib, yo‘lak 
hosil qiladilar. Cho‘rtan yo‘lak tugagan joydan ikki qadam narida 
turib olib, tovonbahqlami tutadi. Hamma tovonbaUqlar tutilganadan 
keyin o ‘yin tugaydi.
Oxirida tutilgan tovonbaUtq navbatdagi o‘yinda cho‘rtan 
boTadi.