Tarbiya: muammo, yechim

Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
Avliyoqulov N.X., Musayeva N. Pedagogik texnologiyalar. – T., 2008 
2.
Avliyoqulov N.X. Zamonaviy o‘qitish texnologiyalari. – T., 2001 
3.
Azizxo‘jayev N.N. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar. – T., 2002. 

---

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
http://interscience.uz/
179 
SPORT TA’LIM SOHASI RIVOJINING ASOSIY GAROVI – SIFAT VA NATIJA
 
Barnoyev Zafar Nasimovich
Buxoro muhandislik texnologiya instituti akademik litseyi Jismoniy tarbiya fani 
o‘qituvchisi 
Hozirgi kunda muvaffaqiyat garovi – faoliyat turidan qat’i nazar mahsulotning yuqori 
sifatidir. Sifat xuddi biror shaxsga nisbatan bo‘lganidek, korxona va tashkilotlarga ham yetkazib 
beruvchi va qabul qiluvchilarning juda katta qiziqish va g‘amxo‘rliklari predmetidir, chunki bizni 
o‘rab turgan borliq sifat bahosiga tegishlidir. Biroq juda ko‘p hollarda bu baho his-tuyg‘ular 
ta’sirida bo‘ladi, u yuzaki va xolis emas. 
Shuningdek, sifat maorif muassasalari faoliyatini baholashning sifatli mezonlarini talab 
etuvchi turli muhitning ommabop murojaatlari bilan birga pedagogik nazariya va amaliyot uchun 
ham muhim da’vat bo‘lib bormoqda. 
Sifat, bu – intizomga oid tushuncha bo‘lib, u turmushimizning deyarli barcha sohalariga, 
xususan insoniy faollikka va har qanday jarayonga taalluqlidir. Adabiyotlarda turmush va mehnat 
sifati haqida nisbatan yaxshi ta’rif va izohlar berilgan. Ushbu muammoga tegishli ilmiy ishlar 
kamroq darajada ilm-fanga, undan ham kamroq darajada sportga bag‘ishlangan. 
Jismoniy tarbiya va sport inson hayotining barcha bosqichlarida sog‘liq va faol hayot tarzini 
ta’minlashda muhim ahamiyatga ega ekanligi ta’kidlab kelingan. Albatta, jismoniy tarbiya turli 
sport maktablari va boshqa xizmat ko‘rsatuvchi klublar bilan o‘zaro aloqalarni yo‘lga quyishda 
hayotning barcha jarayonlarida muhim ahamiyat kasb etgan bo‘lsa, sport aynan sog‘liqni saqlash 
hamda sport ta’limi natijalarini qo‘lga kiritishda va insonning ijtimoiy va shaxsiy rivojlanishida 
katta ahamiyatga egadir. 
Sifat aynan sport ta’lim sohasi rivojining asosiy garovi hisoblanadi. Sport klublari o‘rtasida 
keskin raqobat muhitining shakllanganligi, aynan sport klublari oldida turgan asosiy vazifa sifatida 
raqobatbardosh sportchilarni tayyorlash o‘z dolzarbligini belgilab beradi. Sportchilarni 
tayyorlashda mashg‘ulot olib borish sifatini yaxshilash, sport klublari oldidagi muhim 
masalalaridan hisoblanadi. 
Globallashuv sharoitida stabil va strategik muammolaridan biri bo‘lib, sport klublarida 
sportchilarni tayyorlash sifatini yaxshilashdagi muammolarni tubdan hal etishiga bog‘liqdir. Sport 
klublarida sportchilarni tayyorlashda sifatni yaxshilash jarayoni sportchini yoshligidan 
shug‘ullantirib va chiniqtirishdan tortib, to jahon arenalarida chiqib yuqori o‘rinlarni qo‘lga 
kiritishda sifatli amaliy xizmatlarini ko‘rsatish ham zarur masalalardan biridir. 
Dunyoning taraqqiy etgan ko‘pgina mamlakatlari rivojlanishga to‘rtki bo‘layotgan omil 
asosan sport klublari o‘rtasidagi raqobatdir. Rivojlangan davlatlar xususan, AQSh, Yevropa 
davlatlari, Yaponiya, Koreya va Xitoy, Rossiya davlatlarida kuchli sportchilarning yetishib 
chiqayotganligi va raqobatning kuchliligi evaziga sport klublari o‘rtasida yuqori natijaga 
erishilmoqda. Biroq, sport biznesda muhim o‘zgarishlar ro‘y bermoqda. 
Bugun sportni davlat tomonidan huquqiy tartibga solish bo‘yicha muhim ta’sir ko‘rsatadi va 
professional sport bilan yaqin munosabatlar mavjud. 
Jismoniy tarbiya natijasining barqarorligi shug‘ullanuvchining shaxsiga ta’sir ko‘rsatishi 
sababi sifatida tanaga bo‘lgan munosabati bilan belgilanadi. Bunday holda o‘quvchini jismoniy 
madaniyat bo‘yicha baholashning asosiy mezoni sifatida uning individual moyilligi (aksiologik 
layoqati), masalan, unga yuklatilgan majburiyatni bajara olishiga sarflaydigan kuch-g‘ayrati, 
morfologik vazifalarga moyilligi (instrumental layoqati) oldida belgilangan me’yorlarni hurmat 
qilishi, masalan, harakatlantiruvchi bilimi va qobiliyati qabul qilinishi asosli hisoblanadi. 
Jismoniy madaniyat pedagogikasining yangi paradigmasi maorif muassasalaridan 
o‘quvchilarda o‘z bilim va ko‘nikmalarini, jismoniy tayyorgarliklarini, intellektual salohiyatlarini, 
shuningdek, individual layoqatlarini doimiy ravishda takomillashtirib turishlariga xohish-
istaklarini uyg‘otuvchi didaktik va tarbiyalash jarayonini tashkil etishni talab qiladi. 

---