Tarbiya: muammo, yechim

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
http://interscience.uz/
151 
malakalarini darslik bilan ishlash ko’nikmalarini shakllantirishga yo’naltiriladi. Bundan tashqari 
o’quvchilar ijodiy fikrlashga, gap tuzishga, uning mazmun – mohiyatini tahlil qilishga o’rgatiladi. 
Maktabda mavjud hamma fanlar o’ziga xos integratsion imkonga ega. Ammo ularning bir - 
biriga mos bolishi integrirlangan kurslarning samaradorligi ko’p sharoitlarga bog’liq. 
Boshlang’ich ta’limda integratsiyani amalga oshiruvchi bo’g’in vazifasini biz pedegoglar amalga 
oshirishimiz kerak. 
Boshlang’ich sinflarda har bir o’qituvchining dars berishini alohida olingan integratsiyaning 
bir usuli deb hisoblasak ham bo’ladi. Ona tili darslarida qiziqtiradigan tabiat hodisalari, hayvonot 
va o’simliklar dunyosi, vatanimiz o’tmishi, buyuk ajdodlar haqida ma’lumot beruvchi matnlarni, 
mazmunli rasmlarni tahlil qilib borish maqsadga muvofiqdir. Boshlang’ich sinflarda fanlararo 
aloqadan foydalanib, dars jarayonini tashkil qilish o’quvchilarni izlanuvchanlikka undaydi. 
O’quvchilarning qo’shimcha adabiyotlarga bo’lgan qiziqishini oshiradi. “O’zbekiston - 
Vatanim manim” mavzusini misol qilib ko’radigan bo’lsak, uni barcha fanlar bilan bog’lab olib 
boorish mumkin. O’zbekiston Respublikasi poytaxti-Toshkent shahri, 1991 yil 1 sentyabr eng 
muborak kun ekanligini unutmaslik kerakligini tushuntirib, odobnoma fanlari bilan bog’lab, 
quyidagicha tahlil qilish mumkin. Avvalo, Vatan – ulug’ so’z. Bobolarimizning kindik qoni 
to’kilgan joy. 
Vatan – biz va siz yashayotgan uyimizdir. Unga mehr ona allasidan boshlanadi. 
Ajdodlarimiz qoldirgan ma’naviy merosi, ijodidan namunalar keltirib, o’quvchilar bilimini boyitib 
borish, Vatanimiz tabiati haqida suhbat o’kazish mumkin. Shunda O’zbekiston o’zgarishlari, 
uning serjilo tabiati o’simliklari, hayvonat olami, atrof – muhit go’zalligini betakrorligini bilib 
oladilar. O’quvchilarni olamni tanish, oz yurtini sevish, tug’ilib o’sgan joyini tabiatini o’rganish, 
tabiatga bo’lgan mehrini oshiradi. Ona tabiatni asrab - avaylashga o’rgatadi. Vatan so’zi tilga 
olinar ekan, uning ramzlari biz uchun muqaddas ekanligini o’quvchilar ongiga singdirib 
borishimiz kerak bo’ladi. 
Bular - bayroq, Gerb, Madhiyadir. O’zbekiston Respublikasining Davlat Bayrog’ini rasm 
fani bilan bog’lab boriladi, undagi ranglarning mazmun - mohiyatini tushinib oladilar, mustaqil 
tahlil qilishga o ‘rganadilar. Vatanmiz ramzlaridan O’zbekiston Respublikasining Davlat Gerbi 
haqida she’rni tahlil qilib, matematika fani bilan bog’lab borilda, ifodali o’qish ko’nikmasi 
shakillanishi bilan birga, mustaqil fikrlashga o’rgatadi. Savol – javoblar asosida mustaqil tahlil 
qilish ko’nikmasi shakillanadi. 
Gerbimizda qanday kunning ramzi bir? 
Tepasida nechta qirrali yulduz bor? 
Gerbda necha xil rang mavjud? 
Gerb haqida she’rdagi sonlarning mavjudligi, milliy boyliklarimizning qanchaligini, 
olijanob fazilatlarni sanab o’tadilar. 
Vatan haqidagi fikirlarni o’qish o’qish fanlari bilan bog’lab, o’quvchilarning mustaqil bayon 
qilish ko’nikmalarini shakllantirish mumkin. 
Ozbekiston qaysi mamlakatlar bilan chegardosh? 
O’zbekistonda qanday tarixiy obidalar bor? 
O’zbekistonda nechta viloyat bor? 
O’quvchilar quyidagi savollarga javob topib, tahlil qiladilar, javoblarni yozadilar. Tarixiy 
obidalarning, shahar, viloyat nomlarining bosh harf bilan yozilishi haqida bilimlarni 
mustahkamlaydilar. 
“Mening sevimli kitobcham” mavzusida ijodiy ish yozish o’quvchilarga topshiriladi. 
Kitobchaga Vatan haqidagi fikrlari, maqollar va hikmatli so’zlardan namunalar keltiriladi. Bu 
orqal i o’quvchilarning, ijodkorligi, fanlararo integratsiyalash mahorati ning yashirin qirralari 
ochib beriladi. 
Ma’lumki ta’lim jarayonini innavatsion texnalogiyalar va kompyuter vositalarisiz tasavvur 
etib bo’lmaydi. Innavatsion texnalogiyalar ta’lim jarayonlarining aniq, avvaldan belgilangan 
maqsadi asosida loyihalashtirilgan bo’lishini taqozo etadi. Uning asosiy maqsadlaridan biri – 

---