Tarbiya metodlari

• Mavzu.

• Tarbiya metodlari.

• Tarbiya jarayonini ilmiy asoslangan tarzda olib borish uning qonuniyatlarini chuqur urganishni talab qiladi. Bu qonuniyatlar voqieadlarning muayyan rivojlanishi uchun sharoit yaratuvchi sabab va oqibat urtasidagi muhim, zarur ichki aloqalarning ifodasi sifatida namoen buladi.

• Tarbiya jarayonining asosini ijtimoiy xaetining ob`ektiv talabalarini, insonning ijtimoiy mohiyatini va tabiatni aks ettiruvchi qonuniyatlar tashkil etadi.
• Tarbiyaning birinchi va eng muhim qonuniyati uning ijtimoiy muhitning ob`ektiv va sub`ektiv omillariga bog`liqligidir.

• Ijtimoiy tarbiya mazmuni moddity ishlab chiqarish usuli, jamiyatning ijtimoiy tuzilishi, siesiy tuzum hamda milliy mafkura g`oyalari asosida qaror topadi.

• Ijtimoiy jamiyatining ijtimoi-iqtisodiy hamda siesiy-g`oyaviy asoslarini tashkil qiladigan hamda tarbiyaning mazmuni va uning olib borilishiga kuchli ta`sir kursatiladigan ijtimoiy jarayonlar tarbiyaning sub`ektiv omillari sirasiga tarbiya muassasalari, jamoat tashkilotlari, Oqituvchilar, tarbiyachilar, oila muhiti, jamotchilik duneqarshi, mafkura g`oyalari, shaxsni har tomonlama rivojlantirishga oid faoliyat kabilar kiradi.

• Tarbiyaning ikkinchi muhit qonuniyati uning shaxs rivojlanishi bilan birligi, o’zaro aloqadorligi va bog`liqligidir.

• Shaxsning rivojlanishi tarbiyaning g`oyaviy mazmuni va sifat darajasiga bog`liqdir. Ayni chog`da tarbiyaning mazmuni, shaql va metodlari, shaxsning rivojlanish darajasiga ham bog`liq. Tarbiya jarayoni psixologiya fani asoslarini, shaxsning psixologik va fiziologik rivojlanish qonunlarini bilishni talab qiladi.

• Tarbiyachi (Oqituvchi) tarbiyalanuvchi (oquvchi) shaxsnini har tomonlama urganishi va shu asosida ta`sir kursatishi lozim. Tarbiyalanuvchining shaxsiy xususiyatlari va imkoniyatlari hisobga olinmas ekan, tarbiyaviy ta`sir bir tomonlama eki tasodifiy bulib qoladi. Shuningdek, ular boshqa tarbiyaviy ta`sirlarga mos bulmay qoladi.

• Tarbiyaning uchinchi qonuniyati faoliyat va munosabat birligini e`tirof etish shaxsning ijtimoiy ijobiy fazilatlarini shaqllantirishning negizi va asosiy manban ekanlagini e`tirof etishdir.

• Tarbiyalanuvchilarning faoliyati jamiyat uchun qanchalik foydali ravishda maqsadga muvofiq tashkil etilar, shaxs va jamiyat urtasidagi munosabatning oqilona bulishi ta`minlar ekan, tarbiya jarayoni shunchalik samarali buladi. Shaxs faoliyati ijtimoiy munosabatlar negizida yulga quyilib, tizimli tarzda kechadi.

• Sub`ek (shaxs ) > ob`ekt (ijtimoiy borliq) > ijtimoiy munosabatlar tarzda tashkil etiladigan aloqa jarayoni shaxs faoliyati mazmuni va yunalishini ham belgilashi mumkin. Ijtimoity munosabatlarni tashkil etish jarayonida shaxsga borliqni his etish, uz-uzini anglash, aloqa aralashuv va uzlashtirish sanaladi.

• Ijtimoiy munosabatlar mohiyatini anglash ehtiejini qondirishga qaratligan faolit jarayonida ijtimoiy bilimlarni uzlashtirishga nisbattan qiziqish hosil buladi. Qiziqish uz navbatida shaxsda muayyan haetiy maqsadning qaror topishiga olib keladi.

• Maqsad asosida shaxs nafaqat ijtimoiy bilimlarni egallashga intiladi, balki uzlashtirilgan bilimlarni egallash laekatini ham namaen eta borish maqsadga muvofiqdir. Maqsad mazmunini ifoda etuvchi g`oyalar amaliy harakatlarni tashkil etish borisidagi rag`batlarning yuzaga kelishi uchun zamin hozirlaydi.

• Rag`batlar uzida quyidagi xususiyatlarni aks ettiradi fuqoralik-vatanparvarlik, insonparvarlik, ilmiy anglash, ahloqiylik, iqtisodiy, ekologik, jismoniy, estetik, huquqiy va boshqalar.

• Qayd etilgan rag`batlar amaliy xarakatning tashkil etilishi uchun turtki beradi. Ijtimoiy munosobatlar jarayonida shaxs faoliyati mazmunini tahlil etish, ularda uz faoliyatlariga nisbatan topqidiy endashuvni qaror toptirish, shunungdek uz faoliyatiga borish talab etiladi.

•  
• Ijtimoiy-munosabatlarning yaxlit tizimida tarbiyachi, Oqituvchi, ota-onalar hamda jamoaning tarbiyalanuvchi,oquvchi, farzandar va shaxs bilan buladigan uzaro ta`siri jarayonida kelib chiqadigshan tarbiyalanuvchi munosabatlar alohida ahamiyatga ega.

• Tarbiyaning turtinchi qonuniyati tarbiyalanuvchilar-ning uzaro tarbiyaviy ta`sirga ega ekanliklari, ularning uzaro munosabatlari, hamda faol faoliyatlari urtasidagi bog`lanishning mavjudligi sanaladi.

• Tarbiyachi (Oqituvchi)larning tarbiyalanuvchi (oquvchi) larning tarbiyalanuv (oquvchi)larga pedagog ta`siri ular faoliyati va munosabatlarini tizimli hamda rejali tarzda maqsadga muvofiq tashkil qilishni nazarda tutadi.

• Rivojlantiruvchi (shaxsni rivojlantirish) tarbiya-lovchi (tarbiya maqsadlarini amalga oshirish) va tashkilotchilik,(faoliyat va munosabatlarni maqsadga muvofiq tashkil etish) vazifalari tarbiya jarayonida tarbiyalanuvchilarning asosiy vazifalari sanaladi.

• Tarbiyalovchi ta`sirlar muayan shaxslarga turlicha ta`sir kursatadi. Shu bois tarbiyachi har bir tarbiya-lanuvchining uziga xos shaxsiy xususiyatlarini hisobga olib, ta`sir kursatishning individual yullarini qidirib topishi lozim.

• Tarbiyachi muvafoqiyat aksariyat xzolarda pedagogning ongliligi, axloqiy sifatlarga egaligi, odilligi, qat`iyatliligi va boshqalarni xususiyat bilishiga bog`liqdir.

• Demak, tarbiya jarayonining qonuniyatlari quydagilardan iboratdir.

•