Tarbiya 10-12-2020. indd

u
l
l
l
l
l
l
o
o
o
o
o
o
o
o
h
h
a
z
a
u
chun
B
B
B
B
B
B
i
i
i
i
l
l
l
i
i
m
i
n
gi
z
ni
 mustahkamlang
BAG‘RIKENGLIK
riy
Rossiyalik teatr va kino akt yori Yur
igi
Stoyanov o‘zbek xalqining bag‘rikengl
h
a
qida quyidagilarni aytadi:
a-
«Urush
yillarida 
onamning 
oil
an
si
Stalingrad
(hozirgi Volgograd)da
an.
O‘zbekistonga 
eva kuatsiya 
qilinga
ib,
Y
o‘lda poyezd bombardimon qilini
im
onam ning oilasi: 5 yoshli tog‘am, buvi
tib
va 7 yoshli onam bir-birlarini yo‘qot
ndi
qo‘yishgan. Onamga 7 nafar farzan
na
b
b
o
o
‘
‘
l
l
g
g
a
a
a
n
n
o
o
‘
q
q
i
i
t
u
v
c
c
h
i
a
y
o
l
o‘z uyidan joy beradi. Uydagi yagon
b
b
b
o
o
o
o
o
o
o
o
o
‘
‘
l
l
l
g
g
a
a
n
n
n
n
n
n
k
k
a
a
r
a
v
v
o
o
t
t
d
a
o
n
am
,
o‘zlari esa yerda yotishgan.
ab
O
O
O
O
O
O
O
O
O
n
n
n
n
n
n
a
a
a
a
a
m
m
m
m
m
m
a
a
a
k
k
k
t
t
a
b
g
a
b
o
ri
shi uchun oiladagi qizning sepiga ata
ti-
o
o
l
l
l
l
i
ii
b
b
b
b
q
o
‘y
il
l
l
g
g
g
a
n
m
ato
d
a
n
ko‘ylak, dasturxondan esa sumka 
asi
k
k
k
k
k
k
k
i
i
i
i
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
e
e
e
e
e
e
e
ri
i
i
i
i
s
s
s
s
s
s
s
s
h
h
h
h
h
h
h
g
g
g
g
a
n
ek
an
.
E
ng asosiysi, o‘zbek xalqi onamni oila
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
i
i
i
i
i
i
i
l
l
l
l
a
a
a
n
n
t
o
p
p
pi
i
i
sh
ish
ig
a
y
o
rdam bergan.
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
u
u
u
u
u
u
u
u
u
s
s
s
s
s
s
s
s
s
h
h
h
h
h
h
h
h
h
t
u
g
g
g
g
a
g
u
n
i
g
a
q
ad
ar ular Tosh-
k
k
k
k
k
e
e
e
e
n
n
t
da
y
y
y
y
a
a
a
a
sh
a
s
hg
a
n
.
O‘zbek xalqi
b
b
b
u
u
u
u
k
a
b
b
i
o
o
i
la
l
a
r
ga
n
afa
qat boshpa-
n
n
n
n
a
a
a
a
b
e
r
d
i
i,
,
,
b
b
b
a
a
al
k
i
o
n
a
m
k
abi bolalarni
y
y
y
y
a
a
a
s
s
h
a
a
a
s
h
h
g
g
g
a
a
a
o‘
r
g
at
di.
M
M
e
n
h
h
ho
o
z
i
r
g
a
cha
on
am pi shirgan
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
‘
‘‘
‘
‘
‘
‘
‘
z
z
z
z
z
z
z
z
z
z
b
b
b
b
b
b
b
b
b
e
e
e
ek
k
k
k
k
k
p
p
p
p
p
p
p
a
a
a
a
l
l
l
o
o
o
v
in
i
s
u
y
ib
ta
novul qilaman. 
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
n
n
n
n
n
n
n
n
a
a
a
a
a
a
a
a
m
m
m
m
m
m
m
m
d
a
a
g
g
g
g
i
i
i
b
ag
‘r
ike
n
glik
, pazandalik, 
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
h
h
h
h
h
h
h
h
h
h
h
m
m
m
m
m
m
m
o
o
o
o
o
o
o
n
n
n
n
n
d
d
d
d
o
o
o
o
o
‘
‘
‘
st
t
l
i
k
k
a
b
i
fa
z
ilatlar o‘zbek
z
z
z
z
z
z
z
z
z
z
a
a
a
a
a
a
a
a
m
m
m
m
m
m
m
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
n
n
n
n
n
n
n
n
i
i
i
i
d
d
d
d
d
a
a
a
a
a
a
a
a
o
o
o
l
l
l
g
g
a
n
t
a
rb
iy
as
ining natijasi,
d
d
d
d
e
e
e
e
e
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
i
i
i
i
i
l
l
l
l
a
a
a
a
a
a
m
m
m
m
m
m
m
a
a
a
a
n
n
n
n
.
B
B
iz
oi
l
a
miz
bilan o‘zbek
x
x
x
x
x
x
a
a
a
a
a
l
l
l
l
l
q
q
q
q
i
i
d
d
d
a
a
n
m
m
m
m
i
n
n
a
td
o
rm
iz
».
la-
1
1
1
1
1
1
1
1
.
.
.
X
X
X
X
a
lqi
m
iz
n
ing
bag‘rikengligi haqida xorijliklarning fi krl
r
ini
to
‘p
l
a
n
g.
os
2
2
2
2
.
.
.
Y
Y
Y
Y
Y
u
ri
y
S
to
y
anov
o‘zining intervyusida xalqimizga xo
q
q
q
a
n
day
fa
z
il
a
tl
ar haqida to‘xtalgan?
ay
3
.
T
T
T
i
n
c
hli
k-
to
tu
vlik
ni saqlash uchun yurtimizda qanda
i
i
s
s
h
la
r
o
l
i
b
bori
lmoqda?
V bob. Birlashgan o‘zar
108
#HGXUWPBX]

---

109
Aqlni charxlash uchun savol va topshiriqlar
Ma’naviyat xazinasidan
Mulohaza uchun
1. Siz o‘z xatti-harakatlaringizni doim nazorat qilasizmi?
2. Daxldorlik nima? M
ɚ
s’uliyat nim
ɚ
? M
ɚ
s’uliyatni q
ɚ
nd
ɚ
y tushu-
n
ɚ
siz?
3. Q
ɚ
nd
ɚ
y m
ɚ
jburiyatl
ɚ
rg
ɚ
eg
ɚ
siz?
– uyd
ɚ
, 
ɨ
il
ɚ
d
ɚ
, 
ɦɚ
ktabda, jamoat joyida;
– do‘stl
ɚ
ringiz bil
ɚ
n mun
ɨ
s
ɚ
b
ɚ
tl
ɚ
rd
ɚ
.
4. Maktabdan qaytayotgan Bahromjon simyog‘ochda elektr simi 
uzilib yotganini ko‘rib qoldi. Aylanib o‘tib ketmoqchi bo‘ldi. Le-
kin bu yerdan o‘tishi mumkin bo‘lgan yosh bolalar va qariyalar 
ko‘z oldiga keldi-yu, qo‘l telefonidan 1050 – avariya xizmatiga 
telefon qildi. Muammo tezlikda bartaraf etildi.
a) Bahromjon e’tiborsiz bo‘lganida, uning oqibati nima bo‘lardi?
b) Siz bu vaziyatda qanday yo‘l tutgan bo‘lar edingiz?
d) Bu voqea bilan fuqarolik jamiyatining qanday bog‘liqlik tomo-
ni bor?
Kim biror-bir yaxshilik qilsa, unga o‘sha yaxshiligi o‘n 
barobar bo‘lib qaytadi.
Umri davomida yaxshilik qilgan insonning hayoti go‘zal 
bo‘ladi.
EZGU VA XAYRLI ISHLAR
1939-yil sentabr oyida fashistlar Polshaga bostirib kirganida, 
Irena Sendler hali o‘ttiz yoshga to‘lmagan edi. U Varshavada 
sanitar bo‘lib ishlardi. Fashistlar polyaklardan yahu 
diylarni ajratib 
olib, alohida getto (hudud)ga joylashdi.
1940-yilda gettoga kirishning 
yopilishi vaziyatni ancha murak-
kablashtirdi: oziq-ovqat yetish-
mas, epidemiyalar boshlangan 
edi. «Bu chinakam do‘zaxga 
o‘xshar: yuzlab odamlar ko‘-
chalarda o‘lib yotardi».
32-MAVZU: DAXLDORLIK
10
10
0
0
9
9
Aqlni charxlash uchun savol va topshiriqlar
Ma’naviyat xazinasidan
Mulohaza uchun
1. Siz o‘z xatti-harakatlaringizni doim nazorat qilasizmi?
2. Daxldorlik nima? M
ɚ
s’uliyat nim
ɚ
? M
ɚ
s’uliyatni q
ɚ
nd
ɚ
y tushu-
n
ɚ
siz?
3. Q
ɚ
nd
ɚ
y m
ɚ
jburiyatl
ɚ
rg
ɚ
eg
ɚ
siz?
– uyd
ɚ
, 
ɨ
il
ɚ
d
ɚ
, 
ɦɚ
ktabda, jamoat joyida;
– do‘stl
ɚ
ringiz bil
ɚ
n mun
ɨ
s
ɚ
b
ɚ
tl
ɚ
rd
ɚ
.
4. Maktabdan qaytayotgan Bahromjon simyog‘ochda elektr simi 
uzilib yotganini ko‘rib qoldi. Aylanib o‘tib ketmoqchi bo‘ldi. Le-
kin bu yerdan o‘tishi mumkin bo‘lgan yosh bolalar va qariyalar 
ko‘z oldiga keldi-yu, qo‘l telefonidan 1050 – avariya xizmatiga 
telefon qildi. Muammo tezlikda bartaraf etildi.
a) Bahromjon e’tiborsiz bo‘lganida, uning oqibati nima bo‘lardi?
b) Siz bu vaziyatda qanday yo‘l tutgan bo‘lar edingiz?
d) Bu voqea bilan fuqarolik jamiyatining qanday bog‘liqlik tomo-
ni bor?
Kim biror-bir yaxshilik qilsa, unga o‘sha yaxshiligi o‘n 
barobar bo‘lib qaytadi.
Umri davomida yaxshilik qilgan insonning hayoti go‘zal 
bo‘ladi.
EZGU VA XAYRLI ISHLAR
EZGU VA XAYRLI ISHLAR
1939-yil sen
ntabr oyida fashistlar Polshaga bostirib kirganida, 
Irena Sendler hali o‘ttiz yoshga to‘lmagan edi. U Varshavada 
sanitar bo‘lib ishlardi. Fashistlar polyaklardan yahu diylarni ajratib 
olib, alohida ge
etto (hudud)ga joylashdi.
1940-yilda 
gettoga kirishning 
yopilishi vaziyattni ancha murak-
kablashtirdi: oz
ziq-ovqat yetish-
mas, epidemiya
alar boshlangan 
edi. «Bu china
akam do‘zaxga 
o‘xshar: yuzlab
b odamlar ko‘-
chalarda o‘lib y
yotardi».
32-MAVZU: DAXLDORLIK
Tarbiya, 7-sinf
#HGXUWPBX]

---

110
V bob. Birlashgan o‘zar
Ijodiy faoliyat
1942-yilda Irena yahudiylar gettodan 
o‘lim lagerlariga depor 
tatsiya qilinishi 
haqida eshitib qoladi. Uyma-uy yurib, 
odamlarga vaziyatni tushuntiradi, hech 
bo‘lmaganda bolalarni o‘lim lageridan 
asrab qolish maqsadida reja tuzadi.
6 oylikdan 15 yoshgacha bo‘lgan 
2500 nafar bolani «Tez yordam» mashi-
nalarida yoki mahalliy savdogarlar yor-
damida sumka, jomadonlarda kiyim-
kechaklar ostiga yashirib, yerosti quvur-
lari orqali olib chiqib ketadi.
1943-yilning oktabrida Irena qo‘lga 
olinadi. Bolalarga yordam berganligi 
uchun uni kaltaklab, oyoq-qo‘llarini sin-
dirishdi va otuvga hukm qilishdi. Polsha-
da antifashistik qarshilik namo 
yishchilari 
uni natsistlardan qutqarishdi.
Irena har bir bolaning ismi va ota-
onasi haqidagi ma’lumotlarni yozib, 
shi sha idishda do‘stining hovlisiga ko‘-
mib qo‘ygandi. Shahar fashitlardan ozod 
qilingach, idishlar berkitilgan yerdan qa-
zib olinadi. Urushdan keyin u bolalarni o‘z oilalari bilan birlash-
tirishga harakat qiladi. Afsuski, ko‘pchilik bolalarning ota-onalari 
halok bo‘lgan edi.
1. Irena Sendlerning harakatlarida daxldorlikni asoslang.
2. Siz uning o‘rnida hayotingizni xatarga qo‘yib, bolalarni 
qutqar gan bo‘larmidingiz? Nima uchun?
3. Irena Sendlerning 
«Barchamiz bu hayotga yaxshilik 
qilish uchun kelganmiz»
, degan 
¿
krini o‘z hayotingiz-
dagi voqealar asosida izohlang.
4. 
Xafa insonning ko‘nglini ko‘tarish, tabassum bilan 
yaxshi kay
¿
yat ulashish, salom berish, insonlarga shirin 
so‘z, xushmuomala bo‘lish yaxshilik qilishga kiradimi?
Irena Sendler
#HGXUWPBX]

---

111