|
III bob. Hushyorlik va ogohlik
17–18-MAVZULAR: «MEN QANDAY INSONMAN?»
Ijodiy faoliyat
1. Va’da berib, bajarmaslik
2. Vaqtni behuda o‘tkazish
1. Rasmlarga diqqat bilan qarang. Ularning o‘ng va chap
tomonlarini bir-biriga moslang.
3. Pala-partish ovqatlanish
4. Xayolparastlik
5. Yolg‘on so‘zlash
6. Haqorat qilish
7. Ko‘p uxlash
8. Kechikish
2. Yuqoridagi kamchilik va qusurlardan xalos bo‘lsangiz,
sizda qanday go‘zal fazilatlar shakl
lanadi?
g
f
d
e
b
h
i
a
#HGXUWPBX]
67
Tarbiya, 7-sinf
Ijodiy faoliyat
«M
ȿ
N Q
Ⱥ
ND
Ⱥ
Y INSONM
Ⱥ
N?»
TR
ȿ
NING M
Ⱥ
SHG‘UL
Ɉ
TINI O‘TK
Ⱥ
ZISHG
Ⱥ
D
Ɉ
IR
KO‘RS
Ⱥ
TM
Ⱥ
L
Ⱥ
R
B
ɨ
shl
ɨ
vchi:
Ko‘pinch
ɚ
b
ɨ
shq
ɚ
l
ɚ
rg
ɚ
s
ɚ
v
ɨ
l b
ɟ
rishni ya
ɯ
shi
ko‘r
ɚ
miz. Bu s
ɚ
v
ɨ
ll
ɚ
r turli
ɯ
il mazmunda bo‘lishi mumkin, le-
kin o‘zimizga o‘zimiz kamdan kam murojaat qilamiz. Bugungi
m
ɚ
shg‘ul
ɨ
td
ɚ
«M
ɟ
n q
ɚ
nd
ɚ
y insonm
ɚ
n?»
d
ɟ
g
ɚ
n s
ɚ
v
ɨ
lg
ɚ
j
ɚ
v
ɨ
b
b
ɟ
r
ɚ
miz.
(J
ɚ
v
ɨ
bl
ɚ
r imk
ɨ
n q
ɚ
d
ɚ
r to‘liq b
ɟ
rilishi k
ɟ
r
ɚ
k, z
ɟ
r
ɨ
, ul
ɚ
rni
sizd
ɚ
n b
ɨ
shq
ɚ
h
ɟ
ch kim ko‘rm
ɚ
ydi.)
M
ɚ
n
ɚ
shu t
ɚ
rzd
ɚ
o‘nd
ɚ
n
ɨ
rtiq j
ɚ
v
ɨ
b to‘pl
ɚ
n
ɚ
di. Bu j
ɚ
v
ɨ
bl
ɚ
r
o‘zingizdagi kamchiliklarni tuzatishingizga yord
ɚ
m b
ɟ
r
ɚ
di.
O‘zimizni j
ɚ
miyatd
ɚ
to‘g‘ri tutishimizda faqatgina o‘rganish,
odatlanish emas, balki
ɨ
d
ɨ
b q
ɨ
id
ɚ
l
ɚ
rini o‘zl
ɚ
shtirish,
ɯɚ
r
ɚ
kt
ɟ
rning
m
ɚ
’lum qirr
ɚ
l
ɚ
rini sh
ɚ
kll
ɚ
ntirishg
ɚ
intilishimiz muhim.
O‘z ustid
ɚ
ishl
ɚ
sh,
ɨ
d
ɚ
tl
ɚ
r v
ɚ
ɯɚ
r
ɚ
kt
ɟ
r h
ɚ
qid
ɚ
o‘yl
ɚ
b ko‘rish
k
ɟ
r
ɚ
k. Odobli, t
ɚ
rbiyali v
ɚ
m
ɚ
d
ɚ
niyatli bo‘lishimizg
ɚ
to‘sqinlik qi-
luvchi
ɯɚ
r
ɚ
kt
ɟ
r qirr
ɚ
l
ɚ
rini
ɚ
niql
ɚ
shg
ɚ
urinib ko‘r
ɚ
miz.
Oq qog‘oz
ɨ
lamiz v
ɚ
quyid
ɚ
gi s
ɚ
v
ɨ
ll
ɚ
rg
ɚ
j
ɚ
v
ɨ
b b
ɟ
ramiz:
1. M
ɟ
ning
ɚ
s
ɨ
siy yutuq v
ɚ
k
ɚ
mchilikl
ɚ
rim nim
ɚ
d
ɚ
n
ib
ɨ
r
ɚ
t?
2.
Ɉ
il
ɚ
m (
ɨ
t
ɚ
-
ɨ
n
ɚ
m,
ɚ
k
ɚ
-uk
ɚ
l
ɚ
rim,
ɨ
p
ɚ
-singill
ɚ
rim, yaqin-
l
ɚ
rim) m
ɟ
ng
ɚ
q
ɚ
nd
ɚ
y t
ɚ
’sir ko‘rs
ɚ
t
ɚ
di?
Yomon odatni yaxshisiga almashtiramiz
1. Bu oyda men o‘zimdagi ... qusuridan xalos bo‘lmoqchiman.
2. Bu illat menda ... tufayli paydo bo‘lgan. Chunki men ...
3. Buning o‘rniga men ... qilmoqchiman.
4. Natijada, men ... imkoniga ega bo‘laman.
5. Yaxshi natijaga erishgach, men o‘zimning ...
#HGXUWPBX]
68
III bob. Hushyorlik va ogohlik
3. O‘zingizni quyid
ɚ
gi v
ɚ
zi yatl
ɚ
rd
ɚ
sin
ɚ
b ko‘r
ɚ
ɨ
l
ɚ
sizmi?
K
ɟ
ks
ɚ
ɨ
d
ɚ
mg
ɚ
m
ɚ
yin t
ɚ
b
ɚ
ssum bil
ɚ
n
yukini manziliga
ɨ
lib b
ɨ
rishg
ɚ
yord
ɚ
m
b
ɟ
rish, s
ɚ
ld
ɚ
n k
ɟ
yin es
ɚ
n
ɨ
t
ɚ
nish ikki
ɚ
yolni turtib o‘tib, n
ɚ
vb
ɚ
tsiz bil
ɟ
t
ɨ
lishg
ɚ
urinish.
Bu
ɯ
o‘j
ɚ
ko‘rsing
ɚ
ish qilish – f
ɨ
y-
d
ɚ
si bor joyda o‘zini m
ɚ
d
ɚ
niyatli qilib
ko‘rs
ɚ
tish yoki riyo deyiladi.
Ⱥ
slid
ɚ
, chin
ɚ
k
ɚ
m mul
ɨ
yimlik b
ɚ
y-
r
ɚ
m
ɨ
n
ɚ
lib
ɨ
s em
ɚ
s, kund
ɚ
lik kiyim-b
ɨ
sh –
u h
ɚ
ft
ɚ
ning h
ɚ
r kunid
ɚ
ɨ
r
ɚ
st
ɚ
v
ɚ
chir
ɨ
yli
bo‘lishi k
ɟ
r
ɚ
k.
Riyokor kishil
ɚ
r atrofdagilar naza
rida
ɨ
lij
ɚ
n
ɨ
b v
ɚ
t
ɚ
rbiyali bo‘lib ko‘rinishg
ɚ
urin
ɚ
di, aslida esa b
ɚ
qir
ɚ
di, eshikni q
ɚ
r-
sill
ɚ
tib yop
ɚ
di v
ɚ
sh.k.
4. Bu y
ɟ
rd
ɚ
q
ɚ
nd
ɚ
y
ɯɚ
r
ɚ
kt
ɟ
r qirr
ɚ
-
l
ɚ
ri n
ɚ
m
ɨ
yon bo‘l
ɚ
di?
Uyg
ɚ
q
ɚ
ytg
ɚ
ch, kiyiml
ɚ
ringizni
ɚ
lm
ɚ
sh-
tir m
ɚ
sd
ɚ
n, muz
l
ɚ
tkichd
ɚ
n yoki st
ɨ
l d
ɚ
n bi-
rinchi duch k
ɟ
lg
ɚ
n y
ɟ
gulikni
ɨ
l
ɚ
siz, ovqat-
ni k
ɨ
s
ɚ
g
ɚ
suzm
ɚ
sd
ɚ
n, q
ɨ
z
ɨ
nning o‘zid
ɚ
n
y
ɟ
yishni b
ɨ
shl
ɚ
ysiz. To‘y
g
ɚ
ch,
ɨ
g‘zingizni
y
ɟ
ngingizg
ɚ
ɚ
rt
ɚ
siz v
ɚ
m
ɚ
mnun bo‘lib,
div
ɚ
ng
ɚ
yonb
ɨ
shl
ɚ
ysiz.
5. Nim
ɚ
d
ɟ
b o‘yl
ɚ
ysiz, m
ɟ
hm
ɨ
nd
ɚ
o‘zingizni q
ɚ
nd
ɚ
y tut
ɚ
siz?
Pich
ɨ
q v
ɚ
s
ɚ
nchqil
ɚ
r qo‘lingizd
ɚ
n
«s
ɚ
k r
ɚ
b», p
ɨ
lg
ɚ
tush
ɚ
di;
ɨ
g‘zingizni ko‘y-
la gingiz y
ɟ
ngig
ɚ
ɚ
rtasiz.
Ag
ɚ
r h
ɚ
r kuni uyd
ɚ
t
ɚ
rtib bil
ɚ
n pich
ɨ
q
v
ɚ
s
ɚ
nchqi, qo‘l sochiqlardan to‘g‘ri f
ɨ
y-
d
ɚ
l
ɚ
nils
ɚ
, shunga odatlaniladi.
#HGXUWPBX]
69
Tarbiya, 7-sinf
ɏ
ulq-
ɚ
tv
ɨ
r q
ɨ
id
ɚ
l
ɚ
rini t
ɚ
hlil etishg
ɚ
d
ɨ
ir h
ɚ
yotiy v
ɚ
ziyatl
ɚ
r:
1-v
ɚ
ziyat.
M
ɚ
h
ɚ
ll
ɚ
d
ɚ
o‘g‘il b
ɨ
l
ɚ
l
ɚ
r maq-
sadsiz to‘planishni odat qildilar.
Z. ismli 15 yoshli bola barcha
fanlardan yaxshi
baholarga o‘qir
va namunali xulqli o‘quvchi edi. Vaqti-
ni bekor o‘tkazishi oqibatida uyiga
kech qaytadigan, ota-onasiga qo‘pol
muomalada bo‘ladigan, tengdoshlari
bilan janjallashadigan bo‘lib qoldi.
2-v
ɚ
ziyat.
G
ɚ
z
ɟ
t
ɚ
t
ɚ
hririyatig
ɚ
k
ɟ
lg
ɚ
n
ɯɚ
td
ɚ
n:
«…O‘sh
ɚ
nd
ɚ
Umid
ɚ
yettinchi sinfda
o‘qir edi. Xolamning tug‘ilg
ɚ
n kunig
ɚ
b
ɨ
rish uchun kiyina boshladik. Till
ɚ
z
ɚ
njirimni t
ɨ
p
ɨ
lm
ɚ
y q
ɨ
ldim:
– Umida, m
ɟ
ning till
ɚ
z
ɚ
njirimni
ko‘rm
ɚ
dingmi?
U bird
ɚ
n ko‘zini
ɨ
lib q
ɨ
chdi. Yur
ɚ
gim bir nim
ɚ
ni s
ɟ
zg
ɚ
nd
ɟ
k
yan
ɚ
s
ɚ
v
ɨ
lg
ɚ
tutdim:
– M
ɟ
ng
ɚ
q
ɚ
r
ɚ
, bir
ɨ
r j
ɨ
yg
ɚ
qo‘yg
ɚ
n bo‘ls
ɚ
ng,
ɚ
yt.
U ind
ɚ
m
ɚ
di. Shund
ɚ
n bildimki, nim
ɚ
dir qilg
ɚ
n. Sekin ko‘ngliga
yo‘l topa boshladim:
– Ya
ɯ
shil
ɚ
b esl
ɚ
, uni s
ɟ
ng
ɚ
b
ɟ
rm
ɨ
qchi edim. Bugun tug‘ilg
ɚ
n
kung
ɚ
t
ɚ
qib b
ɨ
r
ɚ
r eding.
Qizimning ko‘zl
ɚ
ri ch
ɚ
qn
ɚ
di:
–
Ɉ
yi, r
ɨ
std
ɚ
nmi? M
ɟ
n… – n
ɟ
g
ɚ
dir
yan
ɚ
bird
ɚ
n
ɯɨ
mush t
ɨ
rtdi. – M
ɟ
ng
ɚ
ko‘-o‘p pul b
ɟ
rs
ɚ
ngiz
ɨ
lib k
ɟ
l
ɚ
m
ɚ
n.
O‘zimd
ɚ
h
ɚ
m b
ɨ
r, pul…
U sumk
ɚ
sini izl
ɚ
shg
ɚ
tushdi. K
ɟ
yin
bir d
ɚ
st
ɚ
pul chiq
ɚ
rdi:
– M
ɟ
n z
ɚ
njiringizni s
ɨ
tdim. Yuring,
pulini b
ɟ
rib, z
ɚ
njirni
ɨ
lib k
ɟ
l
ɚ
miz…».
1. Har bir vaziyatga o‘z munosaba-
tingizni bildi
ring.
2. Bunday vaziyatlarning oldini olish
mumkinmi? Qanday taklif bildi
rasiz?
#HGXUWPBX]
70
III bob. Hushyorlik va ogohlik
Umuminsoniy axloqiy qadriyatlar orasida yaxshilik
qilish fazilati muhim o‘rin egallaydi
Markaziy Osiyo xalqlarining qa-
dimgi yodgorligi – «Avesto» kitobida
ezgu
¿
kr, ezgu so‘z va ezgu amal
insoniy fazilat sifatida ulug‘lanadi.
Islom ta’limotida boshqalarga, ayniq-
sa, ota-ona, ayollar, yosh bolalarga
yaxshilik qilish juda qadrlanadi.
Tilak bildirish va taskin berish:
Inson hayotining barcha fasllarida, har
xil yosh va munosabatlar sababli bir-
biriga tilak bildiradi, yaxshi niyat qiladi.
Safarga otlanayotganlarga:
«Sa-
faringiz be
xatar bo‘lsin, eson-omon
yana diydor ko‘rishaylik»; «Oy borib,
omon qayting», degan tilaklar bildiri-
ladi.
Safar va ziyo
ratdan qaytganlar-
ga:
«Ziyo
ratlar qabul bo‘lsin» degan
niyat bildiriladi. Bunga javoban safar-
dan qaytgan shaxs «Murodingiz hosil
bo‘lsin» deya minnatdorchilik bil
diradi.
Bemorni ko‘rgani kunduz kuni
Do'stlaringiz bilan baham: |
