Taqriz dissertatsiya mavzusining ilmiy uslubiy va texnik iqtisodiy jixatdan asoslanganligi

Urganch Davlat Universisteti 5A320404 – “Silikat va qiyin eriydigan materiallar texnologiyasi” mutaxassisligi magistranti Sapayeva Surayyo G’ofurjonovnaning “Silikat sanoati temir beton konstruksiyalarini yemirilishidan saqlovchi ingibitorlar olish texnologiyasini yaratish” mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasiga

TAQRIZ

Dissertatsiya mavzusining ilmiy uslubiy va texnik iqtisodiy jixatdan asoslanganligi: Respublikamizning iqtisodiy o‘sishini ta’minlash, yangi ish o‘rinlarini tashkil qilish, bandlik muammosini hal etish, aholining daromadlari va farovonligini oshirishda tobora muhim o‘rin tutayotgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish, rag‘batlantirish va qo‘llab quvvatlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. Hozirgi kunda kichik biznes sub’ektlari yalpi ichki mahsulotning deyarli 50% ini ishlab chiqarmoqda. Bunday natija, birinchi navbatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni davlat tomonidan doimiy qo‘llab quvvatlanayotganligining samarasidir.
Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va berilgan mavzuning topshiriqqa mosligi: Respublikamiz iqtisodiyotida metallkonstruksiyalar va uskunalarning o‘rni beqiyos. Respublikamizda po‘lat va cho‘yan ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilmagan. Barchasi import hisobiga keltiriladi. Ular zanglashga qarshi himoyaga muhtoj. Noan’anaviy yangi turdagi xom ashyolar va sanoat chiqindilari asosida raqobatbardosh mahalliy resurslar asosidagi zangni tez yuvuvchi vositalar olish va yangi turdagi ingibitorlar ishlab chiqarishning ilmiy - texnologik asoslarini yaratish va amaliyotga keng tadbiq qilish bugungi kunning dolzarb va o‘ta zarur masalalaridandir. Dissertatsiya ishida berilgan mavzuning dolzarbligi, tadqiqot ishida belgilangan maqsad va vazifalarning bajarilganligi, fosfat kislota, limon kislota, urotropin, kaliy bixromat, rux sulfat asosida optimal tarkib olinganligi va bu tarkib orqali zangli ob’ektni 99,6 % gacha tozalash samaradorligiga erishilganligi dissertatsiya doirasida qo‘yilgan vazifalarning yechimini to‘laligicha bajarilganligidan dalolat beradi. Ishda belgilangan barcha vazifalar bajarilgan. Fosfat kislotasi va mahalliy resurslar asosida olingan tarkib nafaqat zangni tozalashga, balki tozalangan metall yuzasida barqaror zangga qarshi qoplama hosil qilishi bilan ham yuqori baholanadi.
Dissertatsiya ishining qismlari va unga ilova qilingan materiallarning tarkibi va bajarilish sifati: Magistrlik dissertatsiyada kirish, to’rtda asosiy bob, tadqiqot ob’ekti va predmeti, tajriba tadqiqotlar, natijalar tahlili, ishlab chiqarish bo’yicha tavsiyalar, umumiy xulosalar keltirilib, dissertatsiya ishi 76 varaqdan iborat, o’z ichiga 18ta jadval va 3ta rasmni o’z ichiga oladi va 173 ta adabiyotlar ro’yhati keltirilgan.
Dissertatsiyaning kirish qismida ishning dolzarbligi, tadqiqot ob’ekti va predmeti, ishning maqsadi va vazifalari, dissertatsiyaning ilmiy yangiligi, tadqiqot manbalari shuningdek, ishning ilmiy va amaliy ahamiyati haqida, aniq va mukammal ma’lumot berilgan. Shuningdek, mahalliy xom ashyolar va ishlab chiqarish korxonalari chiqindilaridan xom ashyo sifatida foydalanish haqida umumiy ma’lumotlar keltirilgan. Texnologik sxemasi ishlab chiqilgan va ishlab chiqarishga tavsiyalar berilgan.
Dissertatsiya ishida ilmiy manbalar: Fan-texnika innovatsiya yutuqlari natijalaridan foydalanganligi: Magistrlik dissertatsiya ishda ilmiy manbalardan o‘rinli foydalanilgan asosan ilmiy-nazariy, tехnik va tехnоlоgik adabiyotlar tadqiqot ishining asosini tashkil etgan. Ishda so`nggi 15 yildagi ilmiy adabiyotlardan ma`lumotlar keltirilgan va internet ma’lumotlaridan unumli foydalanilgan.
Dissertatsiya ishining ijobiy tomonlari, berilgan tavsiyalarni ishlab chiqarishda foydalanish imkoniyatlari: Yuqoridagilardan kelib chiqib xulosa qilish mumkinki, metall buyumlarni zanglashdan samarali himoya qilish uchun yangi tarkib yaratish va keng ishlab chiqarishga tadbiq qilish bugungi kunning dolzarb masalalaridan biridir Ushbu turdagi mahsulotlarni mahalliy resurslar va sanoat chiqindilari asosida olish eng asosiy vazifadir.
Magistrant S.G’.Sapaeva dissertatsiya ishida shularni e’tiborga olgan holda, mahalliy xom ashyo va texnogen resurslar asosida zangni samarali tozalovchi vositalar va metallar yuzasida muqobil qoplamalar hosil qiluvchi vositalarni olish uchun ilmiy izlanishlar olib bordi va silikat sanoatining metall konstruksiyalarini yemirilishdan saqlovchi ingibitorlar olishda birinchi bor ekstraksion fosfat kislotasi, limon kislotasi, kaliy bixromat, rux sulfat, urotropin, natriy polifosfat asosida raqobatbardosh zang ingibitorlarining yangi turlarini olishga erishdi. Bu olingan tarkib metall zangini yuvish bilan birga metall sirtida himoya qavatini ham hosil qiladi.Olingan optimal tarkibning sinov natijalari turli agressiv muhitlarda tekshirilganda metall zangini yuvishda va metall sirtini himoya qilishda yuqori samaradorlikka ega ekanligini isbotladi. Olingan tarkiblarning xossalari va tuzilishini kimyoviy va fizik-kimyoviy, IQ-spektroskopik tahlil natijalari hamda laboratoriya sinov natijalari bilan tasdiqlashga erishdi.
Dissertatsiya ishidagi kamchiliklar: Taqrizga berilgan ushbu ilmiy ishda yetarli darajada bilim saviya va ko’nikma bilan katta hajmda ilmiy mehnat qilinganligi ko’rinib turibdi. Shuningdek, ilmiy ishda ham yo’q emas. Ayrim uslubiy kamchiliklar mavjud. Biroq bular katta bo’lmagan kamchiliklar bo’lib ilmiy ishning qiymatiga salbiy ta’sir qilmaydi. Umuman Sapayeva Surayyo G’afurjonovaning magistrlik dissertatsiyasi Oliy atestatsiya komissiyasi talablariga to’la javob beradi va undagi yangicha ilmiy qarashlar kimyoviy texnologiya sohasida ishni ijobiy baholash uchun asos bo’ladi hamda uning muallifi 5A-320404- Silikat va qiyin eriydigan materiallar texnologiyasi mutaxassisligi magistr akademik darajasini olish uchun munosibdir.

Taqrizchi: ^“Kimyoviy texnologiylar^” kafedrasi mudiri prof:Babayev Z.K.