Tanlangan mavzu bo’yicha jahon adabiyotlarining va patentlarining qisqacha tavsifi

ILMIY TADQIQOT ISHI NATIJALARIGA KO’RA TAKLIF 

QILINAYOTGAN TEXNOLOGIK SXEMA YOZUVI. 

 

Sulton Uvays tog’i hududida joylashgan “Chilpiq” kaolin uchastkasidagi hom-ashyoni joylashish 

qatlamini o’rganish maqsadida dastlab buldozer yordamida 0.5-1m atrofidagi ustki qatlami 

sidirib tashlanadi. So’ngra hom-ashyo pogruzchik traktor yoki ekskavator yordamida qazib 

olinadi va yuk mashinasiga ortib sex hom-ashyo omboriga tashib keltiriladi. 

        Hom-ashyo lentali transportyor yordamida ikki valli maydalagichga yuboriladi. Keyin hom-

ashyo elivator orqali shnekli aralashtirgichga ortiladi. U yerda hom-ashyo suv yordamida 

taxminan 1 soat aralashtiriladi va suspenziya holiga keltiriladi. Hom-ashyo va suv nisbati 1:5 

nisbatda qilib olinadi. 

          Suspenziya markazdan qochma menbranali nasos yordamida tindirgich hovuzga 

o’tkaziladi va u yerda suspenziya 1-2 sutka davomida tindirichga qo’yiladi. Bunda hom-ashyo 

tarkibidagi minerallarning solishtirma og’irligi natijasida kvars qumi, dala shpati va boshqa 

komponentlar hovuzni pastiga cho’kib “pastki qatlamni” hosil qiladi. Suv esa dekantatsiya 

natijasida xovuz yuqorisida “tiniq suv qatlami”ni hosil qiladi. Suv esa dekontatsiya natijasida 

xovuz yuqorisida “O’rta qatlamda “ kaolin zarrachalaridan iborat suspenziya hosil bo’ladi. 

Tindirgich holidagi tiniq suv qatlami vintellar yordamida to’kib tashlanadi. So’ngrakaolinli 

suspenziya markazdan qochma nasos orqali quyiltirgach hovuz tepasida joylashgan qum, slyuda 

va boshqa zarrachalarni ushlab qoluvchi vibrasitaga (

№ 0085) beriladi va quyultirgich xovuzda 

---

faqat kaolin zarrachalardan iborat suspenziya yig’iladi. Quyiltirgich xovuzdagi suspenziya 

membranali nasos orqali filtr pressga beriladi va 3-4 soat davomida 8-10 atm bosimi ostida 

suvsizlantiriladi. Filtr pressdan chiqqan kaolin loyini namligi 32-35% atrofida bo’ladi. Kaolinni 

namligini 15% kamaytirish uchun uni kamerali quritkichda 152-200 temperaturada 6-8 soat 

davomida quritiladi.Quritilgan hom-ashyo shnekli pressga beriladi, so’ngra tovar kaolin omborga 

yuboriladi. Tindirgich hovuzdagi asosan qum zarrachalaridan iborat bo’lgan pastki qatlam 

yuklovchi traktor yordamida olib shnekli aralshtirgichga solinib, suv bilan yuviladi. Unda hosil 

bo’lgan sliv qayta ishlatish uchun bo’sh turgan tindirgich xovuzga o’tkaziladi. Yuvilgan qum 

tabiiy ravishda quritilgandan keyin so’ng qum omboriga yuboriladi. Ushbu texnologik sxema 

bo’yicha boyitib olingan tovar kaolinli keramika, qog’oz rezina texnika va boshqa sohalarda 

maxsulotlar ishlab chiqarishda qo’llash mumkin.Chiqindi sifatida qo’shimcha chiqadigan 

tozalangan kvars qumini shisha  va fayans mahsulotlar ishlab chiqarishda qo’llash mumkin.