Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

taqsimlash 

funksiyasi 

uning 

qiymatdan 

farqlanishi  imkoniyati  bilan  xarakterlanadi.  Masalan,  yengil 

avtomobillarga  bo‘lgan  bahoning  yuqoriligi  aholi  ma’lum  bir 

qatlamlarining  mablag‘larini  ijtimoiy  ehtiyojlarni  qondirish  uchun 

qayta  taqsimlashga  imkon  beradi.  Ba’zi  bir  tovarlarga  nisbatan 

279 

•  Aniq  yoki  amaldagi,  haqiqatdagi  chiqimlar  qanday  xara-

jatlarni o‘z ichiga oladi? 

•  Aniq  bo‘lmagan,  almashgan  chiqimlar  yoki  qo‘ldan  boy 

berilgan,  qo‘ldan  chiqarilgan  imkoniyatlar  chiqimlari  nimalardan 

iborat? 

•  XYuSning  xarajatlariga  uning  mohiyatini  ifodalovchi  qanday 

ta’rif berish mumkin?  

•  “Xarajatlar”  tushunchasi  “tannarx”  tushunchasidan  qanday 

farqlanadi?  

•  XYuS  faoliyatining  shart-sharoitlari  va  yo‘nalishlariga  bog‘liq 

ravishda xarajatlar qanday guruhlarga bo‘linadi? 

•  Ishlab chiqarish va realizatsiya bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar 

tarkibiga nimalar kiradi? 

•  Ishlab chiqarish va realizatsiya bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar 

qanday tasniflanishi (klassifikatsiya qilinishi) mumkin? 

•  XYuS  umumiy  xarajatlarining  summasidan  iborat  bo‘lgan 

ishlab chiqarish tannarxining tarkibiga nimalar kiradi? 

•  Xarajatlarning  klassifikatsiyasi  ularning  qanday  belgilar 

bo‘yicha guruhlarga ajratilishini o‘z ichiga oladi? 

•  Ishlab  chiqarish  hajmiga  nisbatan  xarajatlar  qanday 

guruhlarga 

klassifikatsiya 

qilinadi 

va 

ularning 

mazmuni 

nimalardan iborat?  

•  Iqtisodiy  elementlariga  ko‘ra  xarajatlarni  qanday  guruhlarga 

bo‘lish mumkin va ularning tarkibiga nimalar kiradi? 

•  Kalkulyatsiya  moddalari  bo‘yicha  xarajatlar  nimalarga 

bo‘linishi mumkin? 

•  To‘g‘ri  (bevosita)  xarajatlar  va  egri  (bilvosita)  xarajatlarning 

o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlari nimalardan iborat? 

•  Davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab xarajatlar 

qanday xarajatlarga bo‘linadi? 

•  Chiqimlarni kamaytirishning qanday asosiy yo‘llari mavjud? 

•  XYuSning  barcha  moliyaviy  resurslari  qanday  resurslardan 

tashkil topadi? 

•  XYuSning o‘z mablag‘lari nimalar hisobidan shakllanadi? 

•  Moliyaviy  bozordan  jalb  qilinadigan  resurslarga  nimalar 

kiradi?  

•  Qayta taqsimlash tartibida olinadigan tushilmalarning tarkibini 

aytib bering.  

•  Investitsion 

faoliyatdan 

resurslar 

XYuSga 

qanday 

ko‘rinishlarda kelib tushadi?  

---

280 

•  Amaliyotda hamma vaqt ham foydaning mohiyati bir xil tarzda 

ifodalanaveriladimi va foyda deganda nima tushuniladi? 

•  Amaliy faoliyatda “foyda”ning barcha tushunchalarini qanday 

guruhlarga bo‘lish mumkin?  

•  Faoliyatning moliyaviy natijalarini tahlil qilishda XYuSlar, ko‘p 

hollarda,  foydaning  qanday  ko‘rinishlariga  (tushunchalariga) 

tayanadi?  

•   Asos foyda deyilganda qanday foyda tushuniladi?  

•  Balans foyda nimadan iborat? 

•  Sof foyda yoki sof daromad qachon vujudga kelishi mumkin? 

•  Hisobotlarda foyda qanday ko‘rinishlarda aks ettiriladi? 

•  XYuSlar  faoliyatining  umumiy  moliyaviy  natijalari  qanday 

hisobotda  o‘z  aksini  topadi  va  unda  moliyaviy  tahlil  uchun  zarur 

bo‘lgan qanday muhim ma’lumotlar mujassamlashgan? 

•  Faoliyatning  odatdagi  ko‘rinishi  bo‘yicha  daromadlar  va 

xarajatlar qanday tarzda hisoblanadi? 

•  Boshqa daromadlar va xarajatlar nimalardan iborat bo‘ladi? 

•  Foydani tahlil qilishning asosiy maqsadi nimadan iborat? 

•  Yalpi  foyda,  sotuvdan  olingan  foyda,  soliqqa  tortilgunga 

qadar bo‘lgan foyda va sof foyda qanday aniqlanadi? 

•  Foydaning taqsimlanish tartibi qanday?  

•  Rentabellik ko‘rsatkichi o‘zida nimani ifodalaydi va u qanday 

aniqlanadi? 

•  Moliyaviy 

tahlil 

jarayonida 

rentabellikning 

qanday 

ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi? 

•  Sotuv (sotish) rentabelligi qanday aniqlanadi? 

•  O‘z kapitalining rentabelliginin aniqlash tartibi qanday?  

•  Aylanma aktivlarning rentabelligi qanday aniqlanadi? 

•  Aylanmadan  tashqaridagi  aktivlarning  rentabelligi  o‘zida 

nimani aks ettiradi? 

•  Investitsiyalarning 

rentabelligi 

koeffitsiyenti 

qanday 

hisoblanadi? 

•  Rentabellikni  oshirish  yo‘nalishlari  omillarning  qanday 

guruhlari bilan bog‘liq?