Ta’limning zamonaviy mеtоdlari va vоsitalari

So'z orqali ifodalanadigan metod. Ko'rgazmali metod. Amaliy metod. Ta'lim mazmunini o'zlashtirishda o'quvchilarning bilim saviyasi, o'zlashtrish qobiliyati, ta'lim manbai, didaktik vazifalarga qarab, munosib ravishda quyidagi metodlar qo'llaniladi: o'qitishning ma'ruza (suhbat) metodi; o'qitishning amaliy ishlar metodi; labaratoriya ishlar metodi; mustaqil ishlar metodi; muammoli evristik modellashtirish metodi; ilmiy tatqiqot metodlari; o'qitishning muammoli-izlanish va reproduktiv metodi; o'qitishning induktiv va diduktiv metodi; o'qitishning nazorat va o'z-o'zini nazorat qilish metodi.

• So'z orqali ifodalanadigan metod. Ko'rgazmali metod. Amaliy metod. Ta'lim mazmunini o'zlashtirishda o'quvchilarning bilim saviyasi, o'zlashtrish qobiliyati, ta'lim manbai, didaktik vazifalarga qarab, munosib ravishda quyidagi metodlar qo'llaniladi: o'qitishning ma'ruza (suhbat) metodi; o'qitishning amaliy ishlar metodi; labaratoriya ishlar metodi; mustaqil ishlar metodi; muammoli evristik modellashtirish metodi; ilmiy tatqiqot metodlari; o'qitishning muammoli-izlanish va reproduktiv metodi; o'qitishning induktiv va diduktiv metodi; o'qitishning nazorat va o'z-o'zini nazorat qilish metodi.

Ta'lim metodlari oldiga quyidagi asosiy talablar qo'yiladi. O'quv materialini o'rganish yo'li fikr yuritishning didaktik materialistik usullarini, milliy istiqlol g'oyasiga asoslangan milliy qadriyatlarga asoslangan axloq, xulq-atvorning irodaviy sifatlarini shakllantirishga olib kelishi kerak. Shu talab nuqtai nazaridan qaraganda, ta'lim metodi tarbiyalovchi xarakterda bo'lishi, ya'ni bilimlarni o'zlashtirishgagina emas, balki ta'limning tarbiyalovchilik imkoniyatlarini ishga solishga ham yordam berishi kerak. Ta'lim metodi ilmiy dalillar bilan ravshan va aniq asoslangan bo'lishi lozim. Ana shunda o'qituvchi, bu metod bilan ishlashda qanday vazifalarni qo'yib, hal qilish mumkinligini va qanday vazifalarni amalga oshirib bo'lmasligini ko'ra oladi. Metodning ilmiyligi o'quvchilarning ravshan va aniq fikr yuritishini: materiallarni o'zlashtirish jarayonidagi dalil-isbot va muhokamalarning maqsadi, vositalari, usullari, asosiy va ikkinchi darajali natijalarni ham bildiradi. Ta'lim metodlarining tizimliligi ularning samaradorlik darajasini belgilaydi. O'quv materialini o'rganishning har qanday alohida olingan usuli, garchi shu darsda qo'llanish uchun juda qulay bo'lsa ham, o'qitishning boshqa metodlari bilan birga qo'llanilmaganda o'quvchilar aqlining o'sishiga uncha ta'sir ko'rsatmasligi mumkin.

• Ta'lim metodlari oldiga quyidagi asosiy talablar qo'yiladi. O'quv materialini o'rganish yo'li fikr yuritishning didaktik materialistik usullarini, milliy istiqlol g'oyasiga asoslangan milliy qadriyatlarga asoslangan axloq, xulq-atvorning irodaviy sifatlarini shakllantirishga olib kelishi kerak. Shu talab nuqtai nazaridan qaraganda, ta'lim metodi tarbiyalovchi xarakterda bo'lishi, ya'ni bilimlarni o'zlashtirishgagina emas, balki ta'limning tarbiyalovchilik imkoniyatlarini ishga solishga ham yordam berishi kerak. Ta'lim metodi ilmiy dalillar bilan ravshan va aniq asoslangan bo'lishi lozim. Ana shunda o'qituvchi, bu metod bilan ishlashda qanday vazifalarni qo'yib, hal qilish mumkinligini va qanday vazifalarni amalga oshirib bo'lmasligini ko'ra oladi. Metodning ilmiyligi o'quvchilarning ravshan va aniq fikr yuritishini: materiallarni o'zlashtirish jarayonidagi dalil-isbot va muhokamalarning maqsadi, vositalari, usullari, asosiy va ikkinchi darajali natijalarni ham bildiradi. Ta'lim metodlarining tizimliligi ularning samaradorlik darajasini belgilaydi. O'quv materialini o'rganishning har qanday alohida olingan usuli, garchi shu darsda qo'llanish uchun juda qulay bo'lsa ham, o'qitishning boshqa metodlari bilan birga qo'llanilmaganda o'quvchilar aqlining o'sishiga uncha ta'sir ko'rsatmasligi mumkin.