Ta’limni tarbiyadan, tarbiyani esa ta’limdan ajratib bo‘lmaydi bu sharqona qarash sharqona hayot falsafasi

Keng ma’noda: madaniyat-insoniyatning butun tarixiy taraqqiyot jarayonida yaratgan moddiy va ma’naviy boyliklarining yig’idisidir.

Torma’noda ; <> tushinchasi jamyatning ma’naviy hayotini ko’rsatish uchun qo’llaniladi .Madaniyat atamasi keng ma’noda qo’llanilib ,jamiyatning ishlab chiqrish ,ijtimoiy va ma’naviy hayotida qo’lga kiritilgan yutuqlar majmuini ,biror ijtimoiy guruh yoki xalqning ma’lum davrda qo’lga kiritgan shunday yutuqlari darajasini ,o’qimishlilik ,ta’lim –tarbiya ko’rganlik,ziyolilik va ma’rifatlilik hamda turmishning ma’rifatli kishi ehtiyojlariga mos keladigan sharoitlari majmuini bildiradi .

Demak ,ma’danyat so’zi ,tushunchasi ham ma’rifat sigari ma’naviyatni mukammallashtirishga xizmat qiladi va bir-birini to’ldiruvchi , boyituvchi, shaxsning komil inson bo’lib voyaga yetishivudagi asosiy shartlardan biridir .Ma’naviy nur ,ma’naviyatli shaxs –dilida haqiqat nuri aks etgan,o’zligini anglagan ,o’zining borliqdagi o’rni va vazfasini tushinib yetgan ,haqiqat oldidagi o’z maqomiga loyiq bo’lish va burchini ijro etish mas’ulyatini zimmasiga ola biladigan inondir.Millat ma’naviyatini tarixiy shakillangan o’z qiyofasiga ega ,shu bilan birga ,mohiyatan umumbashariy qadiryatlarga also zid emas ,balki muvofiqdir.

Jahon madanyati silizatsiyasiga buyuk hissa qo’shgan O’rta Osiyolik allomalar ,islom olamidagi buyuk zodlar bilim masalasiga jiddiy e’tibor berib qaraganlar.Komil insonni tarbiyalashning birdan-bir yo’li ana shu bilimda, deb bilganlar.Bu haqda ko’plab ma’lumotlar keltirish mumkin.

<> da musulmonlarga narsani dalil –isbotsiz qabul qilmaslik buyiriladi,ilm doimo aniqlikni ta’lab etishi ,haqiqiy ilmiy narsalarga tayanishi kerakligi ,gumonga ergashmaslik haqida ta’lim beriladi .<>insonni aql ishlatishga chaqiradi.Unda aql insonga berilgan buyuk ne’mat,deb ta’riflanadi .

Qur’oni karimda <> so’zi- > - bilmoq feli negiziga tayangan kalimalar 750 maratoba uchrashi ilmiy tadqiqotlrda aytilgan.