Ta’limga texnologik yondashuvni

1. 
   Ta’limga texnologik yondashishning mohiyati nimada?
   

Mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor

vazifalaridan kelib chiqqan holda, kadrlar tayyorlash mazmunini

takomillashtirish, xalqaro standartlar darajasiga mos oliy ma’lumotli

mutaxassislar tayyorlash ta’limga texnologik yondashuvni talab etadi.

Bunda bevosita ta’lim jarayonini, oliy ta’limning o ‘quv reja va dasturlarini

yangi pedagogik texnologiyalar va o ‘qitish usullarini keng joriy etish,

ilmiy-ta’lim jarayonini sifat jihatidan yangilash va zamonaviy tashkiliy

shakllarni joriy etish muhim ahamiyatga ega.

Mamlakatni rivojlantirishning uzoq muddatli ssenariylarini hisobga

olgan holda innovatsiyalarni ishlab chiqish hamda davlat va jamiyat

qurilishiga joriy etish, shuningdek, jamiyat va davlat taraqqiyotini

ta’minlovchi ilmiy tadqiqotlar va ilg‘or texnologiyalarning ustuvor va

istiqbolli yo‘nalishlarini rivojlantirishga zarurat mavjud. Hozirgi vaqtda

agrar soha mutaxassislarini tayyorlashda ta’limning zamonaviy

texnologiyalarini izchil joriy etish hayotiy zarurat bo‘lib qolmoqda.

2. 
   Mualliflik ta’lim texnologiyasini loyihalashtirishda siz qanday kontseptual holatlardan kelib chiqasiz? Nima uchun?
   

Ko‘rinib turibdiki, ta’lim texnologiyasi asosini ta’lim samaradorligini

oshirish va ta’lim oluvchilarni berilgan sharoitlarda va ajratilgan vaqt

ichida loyihalashtirilayotgan o ‘quv natijalariga erishishlarini kafolatlash

maqsadida bu jarayonni to ‘liq bajarish g ‘oyasi tashkil etadi. Bunday

yondashishning mohiyati ta’lim jarayonini tizimlashtirishdan - uni aniq

rasmiylashtirilgan va qismlari bo‘yicha aniq elementlarga bo‘lib tashlash

yordamida maksimal shakllantirishdan iborat. Yuqoridagi qoidalardan kelib chiqib fikr yuritadigan bo‘lsak, ta’lim -

texnologiyalarning predmeti - ta’lim tizimini konseptual asoslariga dalil

keltirishdan, o‘quv materialini tanlash va strukturalashtirishdan, ta’lim

modelini tanlashdan to ularni amalga oshirishgacha, ularning optimallik

va samaradorlik darajasini baholashgacha loyihalashtirishdan tarkib

topgan.

3. 
   “Talim texnologiyasi” tushunchasi “ishlab chiqarish texnologiyasi” tushunchasidan hosil bo’lgan deb ta’kidlanishiga o’z talqiningizni bering.
   

Ma’lumki, zamonaviy pedagogik texnologiyalar amaliyotga joriy

etish mumkin bo‘lgan ma’lum pedagogik tizimning loyihasidir. Pedagogik

tizim o‘zaro bog‘liq bo‘lgan vositalar, usullar va jarayonlar yig‘indisi

bo‘lib, shaxsdagi muayyan sifatlarni shakllantirishga pedagogik ta’sir

etishni maqsadga muvofiq tarzda amalga oshiradi. Binobarin, har bir

jamiyatda shaxsni shakllantirish maqsadi belgilab olinadi va unga mos

ravishda pedagogik tizim mavjud bo‘lishi kerak.

Kadrlar tayyorlash milliy modeli jamiyat, davlat va oila oldida o‘z

javobgarligini his etadigan har tomonlama rivojlangan barkamol shaxsni tarbiyalashni asosiy maqsad qilib qo‘ydi. Demak, kadrlar tayyorlash milliy

modeli ta’lim va tarbiya sohasidagi davlat ijtimoiy buyurtmasini

ifodalaydi. Faqat davlat ijtimoiy buyurtmasigina ta’lim va tarbiyaning aniq

maqsad va vazifalarini belgilab beradi yoki oliy ta’lim uchun zamonaviy

pedagogik texnologiyalarning mavjudlik shartlarini kafolatlaydi. Shuni

alohida ta’kidlash kerakki, pedagogik tizimga uzluksiz ravishda ijtimoiy

buyurtma o‘z ta’sirini ko‘rsatadi va ta’lim-tarbiya maqsadini umumiy

holda belgilab beradi. Maqsad esa zamonaviy pedagogik

texnologiyalarning bosh bo‘g ‘ini hisoblanib, u pedagogik tizimning qolgan

elementlarini o ‘z vaqtida yangilash zaruriyatini keltirib chiqaradi. Ta’lim-

tarbiya tizimida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish

zaruriyatining mohiyatini quyidagicha ifodalash mumkin:

4. 
   “Pedagogik tizim”, “ta’lim texnologiyasi”, “ta’lim texnologiyasi”, “fan uslubiyoti” tushunchalari o’rtasidagi munosabatni tushuntiring.
   

TT - “ta’lim texnik vositalariyoki kompyuter sohasidagi

boshqalar. izlanishlar emas; bu

Eshitish vositalarining yangi turlari: ta’lim jarayo-nining

videomagnitofon, aylanmali kadroproektor, samarador-ligini

elektron va bloknotli yozuv taxtasi va oshiruvchi omillarni

boshqalar chiqara boshlandi. tahlil

T a ’lim texnologiyasimuammolari bo‘yicha qilish yo‘li bilan,

Xalqaro anjumanlarda ta’lim tuzilmaga kelti-rish

texnologiyasiga umumiy mohiyat taklif hamda yo‘l va

etildi. materiallarni qo‘llash

TT qo‘llanish sohasi - (1) o‘qitishning yo‘li bilan,

texnik vositalari, (2) ma’lumot olish shuningdek

muammolariga tizimli yondashishi. qo‘llanilayotgan

“Birinchi soha o ‘qitish vositalarida texnika usullarni

yutuqlarini amalga oshirish bilan, ikkinchi baholash orqali ta’lim

soha esa, pedagogik nazariyani rivojlanishi jarayoni-ni eng

bilan, ularni tashkillashtirishning umumiy maqbullashnazariyasi birlashtirilishi lozim bo‘lgan tirishtamoyilla-rini

ilovaga bog‘liq, ya’ni ta’lim aniqlash va

muammolariga tizimli yondashishdir ”. yo‘llarini ishlab

P.D. Mitchel (1970 y.) TT bo‘yicha 102 chiqish maqsadida-gi

manbalarni tahlil etishi natijasida TT izlanishdir”.

ma’nosi va pedagog-texnologlar vazifasi (Mejdunarodniy

asosini shakllantiradi: “Kutilayotgan ejegodnik po

pedagogik natijalarni olish uchun inson, texnologii obrazovamoddiy va moliyaviy manbalarni maqbul niya i obucheniya -taqsimlash”. London - Nyu -“TT muammolarining nazariy York, 1978 g.)

tadqiqotlarini ishlab chiquvchi oqim, mohir “TTning dastlab-ki

texnologlarning yangi avlodi paydo bo‘ldi” mohiyati peda-gogik

(M. Eraut). maqsadlarda

“Faqat sodda odamlargina, texnologiyani - muloqotqilish-ning

faqat moslamalar va o ‘quv materiallar eshitish va ko‘rish

majmui deb hisoblaydilar” Bu bundan vositalari,

ko‘prog‘ini angalatadi. Bu tashkillashtirish ko‘ rsatuv,kompyu-ter

yo‘li, bu materiallar, insonlar, tashkilot, va boshqa

modellar va tizim turidagi “inson-mashina” turdagi“yumshoq” va

to‘g ‘risidagi tasavvur. Bu muammoning “qattiq”vosita-lardan

iqtisodiy imkoniyatlarini tekshirish. foydala-nishni

Bundan tashqari, texnologiya fan, san’at va anglatgan. Yangi va

inson qadri o ‘zaro harakatiga muhim kengroq

aloqaga ega. “Ta’lim vositasining sinonimi ma’noda esa, ta’lim

hisoblanmasdan, u fanlararo xilma-xil olish

tasodiflar yig‘indisi, ta’limning barcha shakllarini

jihatlari bilan bog‘liq bo‘lgan, qisqa maqbullashtirish-n

5. 
   Zamonaviy ta’lim texnologiyalariga asoslangan ta’lim an’anaviy ta’lim farqini tavsiflab bering.
   

Zamonaviy ta’lim texnologiyasi tarkibiga qattiq (hardware) va

yumshoq (software) vositalardan tashqari yana “sezilmagan” (intangible)

aspektlar kiradi. Ularga bilimlarning turli tarmoqlari, masalan,

psixologiya, sotsiologiya, kasbiy menejment va tizimli tahlilga oid g‘oya va tajribalarni misol qilib keltirishimiz mumkin. Bunda bilimlar va o ‘qitish tizimini optimal o ‘zlashtirish metodikasini ishlab chiqish uchun texnikaning optika, reprografiya, akustika va mikroelektronika

tarmoqlaridan foydalaniladi. Yuqorida qayd etilgan aspektlarda qattiq

(proyektorlar, magnitofonlar, televizorlar, mikrokompyuterlar) va

yumshoq vositalar (slaydlar, depozitivlar, magnitofonlar, videoyozuvlar,

kompyuter dasturlari)ga qarama-qarshi o ‘laroq, boshqa “tegishli vositalar”

(inderware) ham ta’riflanadi.

6. Ta’lim texnologiyalarining mohiyatli belgilariga batafsil aniqlik bering

«ta’lim

texnologiyasi» tushunchasi talim jarayonining mohiyati, uning bosqichlari,

o‘ziga xos xususiyatlari, shuningdek, o‘qituvchi va talaba o‘rtasida

kechadigan ta’limiy munosabatlarning mazmunini anglatishga xizmat

qiladi. «Pedagogik texnologiya» tushunchasi esa o‘z mohiyatiga ko‘ra

pedagogik faoliyatning eng muhim ikki jihati, ya’ni, ta’lim hamda tarbiya

jarayonining texnologiyalashtirilishini ifoda etishi zarur.