Talim vazirligi

Q
Qayir – Daryo, kanal va ko’llar bo’ylab cho’zilgan, suv ko’paygan vaqtda suv bosib ketadigan pastak zaxob yerlar. Qayirlarni odatda o’tlar, to’qay o’simliklari qoplagan bo’ladi. Qayirlarda chuqurliklar – eski o’zanlar ko’p bo’ladi. Qayirlarning kengligi daryo oqadigan joy relefi xolatiga qara, bir necha metrdan o’nlab km gacha boradi. Qayirlardan yaxshi yaylovlar sifatida foydalanish mumkin.

Qalashma muzlar - Dengizlarda muz dalalarri singan joylarida yon tomomdan bo’lgan bosim natijasida vujudag keladigan tartisiz qalashib ketgan muz uyimlari. Shimoliy Muz okeani dengizlarida ko’p uchraydi. Balandligi 8-10 m ga qirg’oqlar yaqinida 20 metrga ham yetadi. Kema qatnoviga xalaqit beradi.

Qizil tuproqlar - Subtropik va tropik mintaqalarning sernam keng bargli o’rmonlari hamda qisman savannalarda tarkib topadigan tuproqlar turi. Tuproqdagi temir moddasining sernam sharoiti zanglashi natijasida qizil rangli bo’ladi. Tuproq tuzilishi donador bo’ladi, qatlamlarga yaxshi ajralmaydi. Tog’ yonbag’irlarida ko’proq tarqalganligidan ba’zan yuvilgan bo’ladi.

Qir – Usti yassi yoki salgina gumbazsimon balandliklar, tepaliklar, platolar, yassi past tog’lar. Qirlar baland tekisliklar, tog’larning oqar suvlar, shamol yemirishidan, tektonik ko’tarilishlar natijasida xosil bo’ladi.
Qirg’oq – Dengiz, ko’l, daryo, suv omborlari chekkasida suv bilan quruqlik tutashib turadigan kambar joy. Qirg’oqda domiy ravishda suv bevosita ta’sir ko’rsatib turadi. Qirg’oqni yuvib boradi.

Qit’a - Yer sharidagi quruqlikning katta qismlari. Qit’aga materik va uning yon-atrofidagi materik bilan tektonik tarixiy bog’langan orollar ham kiradi. Yer sharida 6 ta qit’a bor: Yevropa, Osiyo, Afrika, Avstraliya, Amerika, Antraktida kabilardan iborat.

Qorasuv – Tog’ etaklarida, vodiylarda yer osti suvlaridan to’yinadigan soy va daryolar. Suvi tiniq, ba’zan mierallashgan bo’ladi. Ba’zan zaxob, to’qaylardan oqib chiqadi. Suv sarfi fasillarga qarab uncha ko’p o’zgarmaydi. O’ra Osiyda uncha ko’p emas.

Qor chegarasi – Tog’larda ma’lum baladlikda yog’adigan qor bilan eriydigan qor miqdori teng bo’ladi. Undan yuqorida qor yog’sa ham saqlanadi, undan pastda erib ketadi. Tog’larda saqlanadigan qorning pastki chegarasi qor chegarasi deb ataladi. Qor chegarasi balandligi joyning geografik kengligiga, yog’adigan qor miqdoriga bog’liq.

Qutblar – Yerning aylanish o’qi yer yuzasi bilan kesishgan nuqtalar Yer kurrasi barcha meridianlar qutubda birlashadi. Qutub yulduziga qarang qutub Shimoliy qutub, qarama-qarshi tomondagi qutub Janubiy qutub deyiladi. Shimoliy qutub Shimoliy Muz okeani o’rtasida, Janubiy qutub Antraktidaning Tinch okeanga yaqinroq qismida joylashgan. Qutublarning geografik kengligi 90 C ga teng.