Таълим вазирлиги

8-масала. Мижоз банкка 16 март куни ломбард кредити олиш учун 
мурожаат қилди ва гаровга 150 дона қимматли қоғозлар қўйди. Қарз ҳажми 
бу қоғозларнинг курс қиймати 80%идан келиб чиқиб ҳисоб-китоб қилинади.
Фоиз ставкаси 9%ни ташкил қилади, қарзга хизмат кўсатиш бўйича 
банкхаражатлари эса – 200 сўм. Агар унинг қимматли қоғозлари курси 300 
сўм бўлса, банк мижози қандай миқдорда кредит олишдан умид қилиши 
мумкин?
Ечим.Қимматли қоғозларнинг курс қийматини аниқлаймиз, у 
қуйидагига тенг бўлади: 
300 сўм • 150 бирлик = 45000 сўм 

---

275 
45000 сўмнинг 80%ини ташкил этадиган кредит миқдори қуйидагига 
тенг бўлади: 0,8 • 45000 = 36000 сўм 
16.03 дан 16.06 гача фоиз миқдори 828 сўмни ташкил қилади. 







4000
92
3600
Харажатлар 200 сўм. Шундай қилиб, юқорида айтиб ўтилганларни 
ҳисобга олган ҳолда қарз олувчи 34972 сўм кредит олади. 
9-масала. Фараз қилайлик, юқорида келтирилган мисолда қарз олувчи 
16.06 куни қарзнинг фақат бир қисмини – 6000 сўм тўлаган ва кредитни 
тўлиқ қайтариш муддатини уч ойга чўздирган бўлсин. Қарзнинг қолган 
қисми ва у учун тўланадиган фоизлар қанча эканлиги ва умуман қарз олувчи 
қанча пул тўлашини аниқлаш зарур. 
Ечим. Қарз олувчининг қарзи 36 000 сўм эканлиги ва у фақат 6000 сўм 
тўлаганлигини ҳисобга олсак, қарзнинг қолган қисми 30 000 сўмни ташкил 
қилади. 
Қарз олувчи қуйидагиларни тўлайди: асосий қарз – 6000 сўм + 16.06. 
дан 16.09 гача бўлган фоизлар (92 кун/9%) – 690 сўм 
Жами 6690 сўм 
690 сўм пул қуйидаги равишда олинади: 
сум
690
4000
92
30000


яъни фоиз тўлови 92 кунлик муддатга қарз қолдиғига ҳисоблаб 
чиқилади. 
10-масала. Фараз қилайлик, юқорида келтирилган мисолда қарз олувчи 
16.06, яъни ўз вақтида 15 000 сўм пул ўтказган. Бу суммани асосий қарз 
тўлови ва фоизларга тақсимлаб, қарзнинг қолган қисми(қарз қолдиғи)ни 
аниқланг. 
Ечим. Ҳисоб-китоб 16.09. ҳолатига амалга оширилади. 
Қарз қолдиғи 15 349,19 сўм (16.12 ҳолатида) = қарз миқдори 30 000 сўм 
– бўлиб-бўлиб тўлаш 14 650,81 сўм 

---

276 
Қарз олувчи тўлайди: 14 650,81 сўм + 16.09. дан 16.12 гача фоизлар – 
349,19 сўм 
Жами 15 000 сўм