Talim vazirligi

Asal arilar «tili». Ishchi arilar oziq qidirib, uyadan 2—3 km uzoqda uchib ketishi va adashmasdan qaytib kelib uyasini topishi mumkin. Mo’l oziq topgan ishchi arilar turli xatti-harakatlar bilan bu tug’rida boshqa arilarga xabar beradi. Nektarga boy gullarni topgan ari kataklar ustida qornini lipillatib aylana boshlaydi, u go’yo raqsga tushayotgandek harakat qiladi. Agar razvedkachi ari aylanma-doira bo’ylab xarakat qilsa, bu oziq yaqinligini ko’rsatadi. Arining 8 raqamiga o’xshash ikki doyra buylab xarakati oziq uyadan uzoqligini ko’rsatadi. Shuningdek, oziq topgan ari uz harakatlari bilan nektar uchun qaysi tomonga uchish lozimligini ham ko’rsatadi. Ishchi arilar razvedkachi ari tanasiga o’tirib qolgan hid yordamida zarur bo’lgan o’simlikni adashmasdan topib borishadi. Razvedkachi arining bunday murakkab harakati «asalari tili» deb ataladi.Asalarilar in qurish, qurtlarini boqish, nektar yig’ish bilan bog’liq bo’lgan mehnatining mohiyatini tushunib yetmaydi. Bu murakkab xatti-harakatlari ota-onadan o’tgan tug’ma belgi bo’lib, u instnkt deyiladi.
Asalarichilik Asalarichilik qishloq xo’jaligining eng qadimgi tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Arxeologik (qazilmalarda bundan 3000 yil ilgari vafot etgan Misr firavnlari qabri yoniga qo’yilgan sopol idishlardan asal va mum qoldiqlari topilgan. Qadimda ham kishilar asalning shifobaxsh xususiyatini bilgan.
Asalning tarkibi asosan tez hazm buladigan shakar moddalardan iborat bulib, har xil tuzlar, mineral moddalar, fermentlarga va vitaminlarga boy. Asal antibiotik xususiyatiga ega bo’lib, u har xil kasalliklar mikroblarini nobud qiladi. Asaldan yaralarni davolashda, turli kasalliklarda parxez ovqat sifatida, og’ir kasalliklar va operastiyalardan keyin darmonsiz, organizmni quvvatlantirish, shuningdek, shamollash va ichak kasalliklarini davolashda foydalaniladi. Asalari zaharidan bod va nerv kasalliklarini davolashda, qon bosimini tushirishda, organizmning umumiy tonusini va ish qobiliyatini oshirishda foydalaniladi. Tibbiyotda asalari mumi—propolis va asalari sutidan ham foydalaniladi.
Mamlakatimizda minglab asalari oilalari mavjud, maxsus asalarichilik sovxozlari tuzilgan. Bir qancha ilmiy-tekshirish institutlarida asalari zotlarini yaxshilash, mahsuldorligini oshirish, ularning turli kasalliklarga chidamliligini oshirish ustida ilmiy ishlar olib borilmokda