Talim vazirligi

Asalning Solishtirma og’irligi	Suv	Solishtirma Og’irlik	Suv	Solishtirma Og’irlik	Suv	Solishtirma Og’irlik
Suv
1,456 1,453 1,449 1,446 1,443 1,439 1,436 1,432 1,429	14,0 14,5 15,0 15,5 16,0 16,5 17,0 17,5 18,0	1,426 1,422 1,419 1,415 1,412 1,409 1,406 1,402 1,399	18,5 19,0 19,5 20,0 20,5 21,0 21,5 22,0 22,5	1,395 1,392 1,389 1,386 1,382 1,380 1,376 1,373 1,370	23,0 23,5 24,0 24,5 25,0 25,5 26,0 26,5 27,0	1,367 1,364 1,360 1,357 1,354 1,351	27,5 28,0 28,5 29,0 24,5 30,0

Asalni saqlagan vaqtda tarkibidagi suv parchalanib qurib qolishi yoki havo-dan suvni shimib olib ko’payishi mumkin. Demak asal gigroskopik xususiyatga ega. Havo namligi 100% bo’lganda asal uch oy maboynida tarkibidagi suvni 17,4% dan 55,2% ga oshiradi. Agar asalni nam bo’chkada qo’yilsa u bo’chkani quritib hosil bo’lgan tirqishlardan oqib, tashqaridagi yot hidlarni o’ziga singdirib oladi. Shuning uchun asalni selyotka, tuzlangan karam kabi hidli moddalar yonida usti ochiq holda qo’yish xafli. 18% suv bor asalning qovushqoqligi 25% suv bor asalning qovushqoqligidan 6 marta ko’p. 20 gradus haroratda asalning qovushqoq-ligi 30 gradus asalning qovushqoqligidan 3 marta oshiq bo’ladi. Asalning tarkibi-dagi dekstrinlar, meva qandlari va kalloidlarning ko’payishi uning qovushqoqligini oshiradi. Padv asali o’zining kimyoviy tarkibi jihatidan gul asalidan asosan tarkibida dekstrin va mineral moddalarning ko’p miqdorda bo’lishi bilan farq qila-di.

Shirin mevalar shirasidan olingan asal ham tarkibida juda ko’p mineral tuz ko’p sortlari qoramtir rangda bo’ladi. Padv asalining mazasi ko’pincha yoqimsiz bo’ladi, u juda shirin emas. Padv asalini qishlovga qoldirib bo’lmaydi.
Gulchang – o’simliklarning erkaklik to’qimalari bo’lib u pestikka shamol yoki hashoratlar tamonidan tushishi bilan changlanish hosil(nasl qoldirish) bo’ladi.
Gulchang asalarilarning oziqlanishi uchun , asosiy oqsil va mineral manba xisoblanadi . Asalarichilik amaliyotida qaysi aslari oilasi yaxshi rivoj-lanib , tezda kuchga kirishi , eng avvalo , erta bahordan gullarning gulchangi bilan ta’minlanishiga bog’liqligini tasdiqlanganiga ancha bo’lgan . Har bir kuchli asalari oilasida 200 000 (ikki yuz ming) gacha asalarilar mavjud bo’lib , ularga 20 kg dan 30 kg gacha gulchang , ya’ni uyasini barpo etish uchun muhim “qurilish materiali”, hamda avlod(nasl) qoldirish uchun kerak ekan .
Gullarning gul kosachalari oqsil tarkibi bo’yicha , donli ekinlarning urug’idan ancha ortiqdir . Suli(arpa) donida 11% oqsil bo’lsa , uni gulchanggi 40% , yong’oqning mag’zida 11,6% oqsil bo’lsa , gulchangida esa 30% bor xalos .
Gullarning gul kosachalari juda ko’plab vitaminlar va rivojlantiruvchi (o’stiruvchi) garmonlarga boy bo’lib , ular mutloq vitamin – mineralli ozuqa manbaidirki , bularsiz asalarilar hech ham yashay olmaydi .
Gullarning gul kosachalari bo’lmasa , asalarilar naslni o’stira olmaydilar .Mum ishlab chiqara olmaydi , ularning narmal hayot faoliyati to’xtab qoladi . Gullarning gulchanglari (gul kosachalari) asalarilarning bosh “noni” bo’lib , uni “perga” deb ataladi .
Asalari uni uyasiga joylashtirgach , tez kanservalashadi , chunki u tezda buzilishi mumkin , shundan so’ng perga hosil bo’lib , u tarkibiga ko’ra , gulchang (gul kosachalaridan) farq qiladi .
Gulchang va oq qayindan olinagan perganing kimyoviy tarkibi(7-jadval).
Pergadagi qandning ko’pligi , miqdori , shuni ko’rsatadi-ki , asalari gulchangni asal bilan kanservalashadi .


7– jadval.