Та’lim vazirligi toshkent moliya instituti magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida udk: baydillayev sanjar abdumumin o’G’LI

1.3. Investitsiya risklarini boshqarishning nazariy asoslari


Boshqarish imkoniyatiga koʻra investitsiya risklari ochiq va yopiq boʻladi. Ochiq risklarni tartibga solib boʻlmaydi. Yopiq risklarni esa boshqarish mumkin. Tadbirkorlik faoliyati natijalariga ta'sir etish darajasiga koʻra tadbirkorlik risklarini bir nechta toifalarga ajratish mumkin. Tadbirkorlik riskining darajasi tadbirkor yoʻqotishlariga olib boruvchi voqealar ehtimoli bilan tavsiflanadi. Ular foiz yoki koeffitsientlarda ifodalanadi.
Moliyaviy xizmatlarni amalga oshirish bilan bogʻliq risklar operatsion, texnologik, investitsion, innovatsiya, xavfsizlik kabi risklarni oʻz ichiga oladi. Innovatsion faoliyat bilan shugʻullanuvchi investor garchand oʻzining faoliyatini ma'lum risk ostiga qoʻysa-da, u asosan belgilangan daromad olishni ta'minlaydi.
Risklarni iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, ma'naviy shakllarga ham boʻlish mumkin. Masalan, ba'zi risk garchi katta moddiy-moliyaviy zarar keltirmasligi mumkin, ammo investorning mintaqadagi yoki xalqaro nufuziga katta ma'naviy zarar keltirishi mumkin. Bunday risk pirovard natijada boshqa shakllardagi zararlarni, yoʻqotishlarni etaklab kelishi mumkin.
Risklarni boshqarish risk foyda miqdorini oqilona qo‘shilmasini aniqlashga qaratilgan harakatlardir. Risklarni boshqarishning asosiy maqsadi – ularni pasaytirish hisoblanadi.
Risklarni boshqarish quyidagi asosiy bosqichlarga bo‘linadi:
1.Risk omilini aniqlash.
2.Risk omilini tahlil qilish va baholash.
3.Risklarni pasaytirish bo‘yicha ishlarni rejalashtirish yoki risk oqibatlarini bartaraf etish.
4. Risklarni oldini olish va nazorat qilish.
5. Risklarni boshqarish usullarini tanlash va qo‘llash.
6.Risk vaziyatlari va ularni oqibati haqida malumot to‘plash va kelajakka tavsiyalar ishlab chiqish.
Risk omilini aniqlash deganda risk sababini, yani loyihaga ta‘sir qila oladigan voqea yoki vaziyatlarini aniqlash tushuniladi.
Risk obyektiv xususiyatga egaligidan kelib chiqib, unga ta'sir etuvchi omillarni yaxlit holda koʻrib chiqish lozim va ularni tadbirkorlik subyektlariga nisbatan ichki va tashqi omillarga boʻlish mumkin.