Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

TCP/IP протоколлар оиласи
TCP/IP протоколлар оиласи Интернет тармоғини тузишнинг 
асоси эканлиги сабабли уларни батафсил кўриб чиқиш лозим. 
Ҳар бир компьютер тармоғи доирасида унга уланган 
компьютерлар Ethernet, Token Ring, FDDI, ISDN, «нуқта-нуқта» 
турида уланиш каби тармоқ технологияларидан фойдаланади, охирги 
пайтда бу рўйхатга АТМ тармоғи ва симсиз технологиялар ҳам 
қўшилди. Мазкур тармоқларга боғлиқ бўлган коммуникация 
механизмлари ва амалий тизимлар ўртасидаги дастурий таъминот 
турли тармоқларни бир-бири билан боғлашга имкон беради. Бунда 
уланиш деталлари фойдаланувчилардан «яширилган» бўлади, улар 
худди битта улкан тармоқ ичида ишлагандай туюлади. 
Икки 
ѐки ундан ортиқ тармоқни бирлаштириш учун 
маршрутизаторлар (router) қўлланади. Улар тармоқларни бир-бири 
билан боғлаб, махсус дастурий таъминот ѐрдамида бир тармоқдан 
бошқасига пакетларни ўтказиб беради. 
Интернет технологияси тармоқлараро уланишда маълум бир 
топологияни қатъий белгилаб қўймаган. Интернетга янги тармоқни 
қўшиш уни биронта марказий коммуникация нуқтасига ѐки Интернет 
таркибига кирувчи барча тармоқлар билан бевосита жисмоний 
уланишни талаб этмайди. Маршрутизатор у бирлаштириб турган 
жисмоний 
тармоқлар 
доирасида 
ташқаридаги 
Интернет 
топологиясини «билади» ва тармоқдаги манзилга асосланган ҳолда 
маълумот пакетини у ѐки бу йўналишда узатади. 
Интернетда 
Тармоққа 
уланган 
компьютерлар 
универсал 
идентификаторлари (манзиллари) қўлланиши сабабли исталган икки 
компьютер бир-бири билан алоқа қила олади. Шунингдек, унда 
фойдаланувчи интерфейсининг жисмоний тармоққа боғлиқ эмаслиги 
тамойили амалга оширилган, яъни барча жисмоний тармоқ 
технологиялари учун бир хил бўлган уланиш ва маълумот узатиш 
усуллари сони жуда кўп. 
Якуний фойдаланувчилар нуқтаи назаридан Интернет унга реал 
жисмоний уланишидан қатъи назар барча компьютерлар уланган 
яхлит бир виртуал тармоқни ифодалайди.

---

51 
Интернетнинг фундаментал тамойили унинг ѐрдамида уланган 
жисмоний тармоқлар бир хил аҳамиятга эгалигидан иборат: ҳар 
қандай коммуникация тизими унинг жисмоний кўрсаткичлари, 
узатилаѐтган маълумотлар пакети ҳажми ва географик миқѐсидан 
қатъи назар Интернетнинг таркибий қисми ҳисобланади. ТСР/IP 
протоколлар оиласи юқорида кўрсатилган тамойилларни амалга 
оширувчи универсал тармоқ яратишга имкон беради (2.2-расм).