Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

3190 “Бошқа олдиндан тўланган харажатлар” - ушбу актив, 
доимий счѐтнинг дебетида ҳисобот даврида келгусида бажариладиган ва 
якунланадиган ишлар ва хизматлар учун сарфланган харажатлар акс 
эттирилади. Харажатларнинг аниқ турлари ушбу счѐтнинг дебетида ва 
бу харажатларни ифодаловчи счѐтларнинг кредитида (1000,2800,5010, 
5110,5120,5210,5220,6010, 6710,6520,6990 ва бошқа счѐтлар) акс 
эттирилади. Келгусида бажарилиши кўзда тутилган иш, хизматлар учун 
қилинган олдиндан тўловлар ҳисобот даврига келиб харажат ѐки актив 
сифатида тан олиниши мумкин. Актив сифатида тан олинган олдиндан 
тўловлар 0400 ―Номоддий активлар ҳисоби счѐтлари‖, 2800 ―тайѐр 
маҳсулотлар ҳисоби счѐтлари‖ ва бошқа активларни акс эттирувчи 
счѐтларнинг дебетига ва 3190 –счѐтнинг кредитига ѐзилади. Актив 
сифатида тан олинмаган олдиндан тўловлар ҳисобот даври 
харажатларига (0800,2010,2310,2510,9410,9420) олиб борилади. Ушбу 
счѐтнинг ҳисобот даври охирида қолган қолдиқ суммаси келгуси даврга 
тааллуқли бўлган тўловлар суммасини билдиради. 
Келгуси давр харажатларининг аналитик ҳисоби хар бир счѐтда 
харажат моддалари ва харажат объектлари (йўналишлари) бўйича олиб 
борилади. 
Муддати узайтирилган харажатларнинг ҳисоби. 21-сон БҲМС га 
мувофиқ корхоналарнинг муддати узайтирилган харажатлари асосан 
учта турга ажратилади: 

Даромад (фойда) солиғи бўйича муддати узайтирилган 
харажатлар. Ушбу харажатлар вақтинчалик фарқлар эвазига ҳисобот 
даврида қўшимча ҳисобланадиган даромад(фойда) солиғини олдиндан 
ҳисоблаш натижасида юзага келади. Вақтинчалик фарқлар бўйича 
даромад (фойда) солиғи бир неча йиллар учун ѐки келгуси йил учун 
олдиндан ҳисобланиши мумкин. Бундай солиқ вақтинчалик фарқлар 
бўйича кечиктирилган даромад (фойда) солиғи деб аталади. Олдиндан 
ҳисобланган даромад (фойда) солиғи ҳисобот даврида корхонанинг 
бюджет олдидаги қарзини ошишига олиб келади. Бир йилдан кўп
муддатга олдиндан ҳисобланган даромад (фойда) солиғи 0950 
―Вақтинчалик фарқлар бўйича кечиктирилган даромад(фойда) солиғи‖ 
счѐтининг дебетига ва 6410 ―Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар‖ 
счѐтининг кредитига ѐзилади. Бир йилгача муддатга олдиндан 
ҳисобланган даромад (фойда) солиғи 3210 ― Вақтинчалик фарқлар 
бўйича кечиктирилган даромад(фойда) солиғи‖ счѐтининг дебетига ва 

---

6410 ―Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар‖ счѐтининг кредитига ѐзилади. 
Ҳар йилнинг охирида узоқ муддатга кечиктирилган даромад (фойда) 
солиғининг келгуси жорий йилга тегишли бўлган суммаси 0950- счѐтдан 
3210 ― Вақтинчалик фарқлар бўйича кечиктирилган даромад(фойда) 
солиғи‖ счѐтининг дебетига ўтқазилади. Муддати узайтирилган даромад 
(фойда ) солиғи суммаси тўлов муддати етиб келган даврда бюджет 
олдидаги қарзларни камайтиришга олиб борилади. Бундай камайтириш
6410 ―Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар‖ счѐтининг дебетига ва 3210 
―Вақтинчалик фарқлар бўйича кечиктирилган даромад(фойда) солиғи‖ 
счѐтининг кредитига ѐзилади. 3210 ― Вақтинчалик фарқлар бўйича 
кечиктирилган даромад (фойда) солиғи‖ счѐтининг дебет қолдиқ 
суммаси келгуси йил бошига бюджет олдидаги қарзни кечиктирилган 
даромад (фойда) солиғи бўйича камайтирилиши керак бўлган 
суммасини кўрсатади.
