Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «Менежмент ва статистика» кафедраси

Биринчи босқичда ўзгартириш зарурати исбот қилинади. Бунда асосий омил сифатни таъминлаш харажатлари таҳлилидир. Шу босқичнинг ўзида анкеталаш йўли билан тахмин қилинаётган ўзгаришларга бутун жамоанинг муносабати аниқланади.
Иккинчи босқичда ташкилотни ўзгартириш бўйича фаол ҳаракатлар амалга оширилади. Улар ўз ичига:

• 
  бутун жамоага назорат ва етказиб бериш сифатини аниқлаш усулларини тезкор ўргатиш;
  
• 
  истеъмол талаблари таҳлилини ўтказиш;
  
• 
  сифатга бўлган харажатларни баҳолаш;
  
• 
  ходимлар таклифларини ўрганиш ва жамлашни олади.
  

Нихоят, учинчи босқичда ишлаб чиқаришга оид ўзгартиришларни барқарорлаштириш бўйича чора-тадбирлар амалга оширилади. Охирги вақда биринчи ўринга сифатнинг ижтимоий-психологик жиҳатлари (йўналишлари) чиқмоқда. Самарали жиҳатлардан бири ундаш омили ёки одамни ундашдир. Ходим қанчаки кўпроқ ўзининг аниқ фаолияти билан харакат қилса, шунчалик унинг ундови кучлироқ, меҳнати самаралироқ, буюм сифати юқорироқ бўлади. "Сифат маданияти" тушунчаси мавжуд, у ўз ичига уч муҳим элементни олади: ундов, ўқитиш ва таълим, бажарилган ишни баҳолаш.
АҚШ фирмалари сифатнинг иккита тушунчасини таҳлил қилишади: стандарт (меъёрий-техникавий хужжат)ларга мослиги ва истеъмол сифати.
Истеъмолчи буюм сифатини рақобат қилаётган буюмлар билан қиёслаб баҳолайди.
Ҳозирги кунда тайёр маҳсулот сифати ҳақида қабул синовлари натижалари ва сифатли ҳамда яроқсиз маҳсулотларнинг фоиз нисбати бўйича хулоса чиқариб бўлмайди. Ҳозирги асосий мезон — истеъмолчи талабларининг қондирилишидир. Шунинг учун тайёр маҳсулот сифатини баҳолашда рекламациялар сони, бозор талабининг эгри чизиғи, истеъмолчиларнинг кафолатли таъмирлаш ёки буюмни алмаштириш ҳақидаги мурожаатлари, сотувдан кейинги хизматлар хақидаги хисоботлар, истеъмолчилар суровлари натижалари каби кўрсаткичлар хисобга олинади. Маҳсулот сифати хақидаги ҳаққоний ахборотни истеъмолчилар уюшмалари ва жамиятлари, мустақил синов лабораториялари, истеъмол товарлар хавфсизлиги комиссияси, сотиб олувчи давлат органлари ва бошқалар етказиб берадилар.
АҚШда сифатни таъминлаш тизимларига бўлган талаблар "Маҳсулот сифатини таъминлаш тизимларини яратиш бўйича қўлланма" миллий стандарти орқали белгиланади. Мазкур стандарт маҳсулот хаётий циклининг барча босқичларида сифат назоратини, яъни ҳар томонлама назоратни назарда тутади. У назоратнинг турт босқичини назарда тутади:

1. 
   янги маҳсулотни ишлаб чиқиш устидан назорат;
   
2. 
   хом ашё, материал, жамловчи буюмлар устидан кириш назорати;
   
3. 
   тайёрлаш сифати устидан назорат;
   
4. 
   истемолчидаги маҳсулотга хизмат қилиш, сифати устидан назорат.
   

Ҳар томонлама назоратни татбиқ этишда америка фирмалари икки тамойилни амалга оширишга ҳаракат қиладилар:
1) ҳар томонлама назорат - ҳар бир ходимнинг бурчи;
2) кўпинча умумий жавобгарсизликка олиб келадиган сифат ҳақида умумий ғамхўрликни эълон қилиш эмас, балки ҳар бир ходимнинг ўз иши соҳасида анқ сифат учун жавобгарлиги.