Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

3. қатор ораларига ишлов берувчи култиваторнинг вазифалари. Чопиқ талаб экинларнинг қатор ораларига универсал култиваторлар ёки озиқлантиргичлар билан ишлов берилади. Қатор ораларига ишлов берилаётганда экинларга шикаст етказмаслик учун ҳимоя зонаси қолдирилади. Ўсимлик қаторининг ўртасидан иш органининг қиррасигача бўлган масофа ҳимоя зонаси дейилади. Ҳимоя зонасининг кенглиги экин турига, культиватция тартиб сонига, экиш сифати ва бошқа фактларга қараб белгиланади. Масалан, маккажўхорини дастлабки культиватция қилишда ҳимоя зонаси 10 см, иккинчисида 12 см ва учинчисида 15см кенгликда қолдирилади. Култиваторларнинг иш органлари параллелограмм секцияларига ўрнатилади. Бу ўрнатма секциялар дала релефига яхши мослаша олади. Гўза қатор ораларига ишлов беришда культиваторнинг иш органлари тракторнинт олди қисмида, ўрта қисмининг олдинги ва кейинги ғилдираклари орасида жойлаштирилади. Бунда ўсимлик кам зарарланади, агрегат қатор ораларига яхши мосланиб ҳаракатланади_. Тупроққа ишлов берувчи органлар култиватор рамаларига грядиллар орқали маҳкамланади. Ҳар бир грядил пасайтиргич ва юқориги ҳамда пастги звенолардан йиғилган тўрт звеноли (параллелограммли) механизмдан нборат. Кронштейнга грядиль штангаси, поводок ва таянч ғилдирак вилкаси маҳкамланади. Поводокка пружина ва стопорлаш ҳалқалари кийғизилади. Юқоридаги стопорлаш ҳалқасини поводок бўйича суриб грядилнинг кўтарилиш баландлиги ростланади, пастги стопорлаш ҳалқасини суриб, иш органларига таъсир этувчи босим кучи ўзгартирилади. Култиваторнинг иш органлари бажариладиган операцияларга мос ҳолда танланади. Пичоқлар ва стрелкасимон панжалар бегона ўтларнннг илдизини қирқади ва қатор ораларини юмшатади. қатқалоқни юмшатиш учун тиғлар ва стрелкасимон панжалар билан бирга ратацион мотинганинг юлдузчалари ишлатилади. Агар ер қатқалоқ бўлмаса ёнидаги бегона ўтларни йуқотиш учун ротацион иш органларининг ўрнига ҳимоя зонаси 7 см қилиб дискли иш органларини ишлатиш мумкин. Ўғитларни кўмувчи иш органларининг тури ва уларнинг жойлаштириш схемаси ғўзаларнинг ривожланиш даражасига қараб танланади. Ўғитларни пушталарнинг ён томонига солиш ишлари дастлабки икки озиқлантиришда эгатлар очиш билан бир йўла бажарилади, кейинги озиқлантиришда эса ўғитлар қатор орасииинг ўртасига комбинация-ланган иш органлари ёрдамида суғориш эгатлариии очиш билан бир вақтда солинади.