Ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti fizika –matematika fakulteti

 

2.3.1- Jadval.  Nanotrubkalarning ho’llash xususiyatlari ( temperatura 

erish nuqtasiga yaqin.) 

Modda  

Sirt taranglik, mN m

-1

 

Kapillyarlik 

HNO

3 

 

43 

Ha 

S 

 

61 

Ha 

Cs 

 

67 

Ha 

---

34 

 

Rb 

 

77 

 

 

Ha 

V

2

O

3 

80 

 

Ha 

Se 

97 

 

Ha 

Qo’rgoshin oksidlari 

 

(PbO  ~ 132) 

Ha 

Vismut oksidlari 

 

(V

2

O

3 

~ 200) 

Ha 

Te 

 

190 

Ha 

Pb 

 

470 

yo’q 

Hg 

 

490 

yo’q 

Ga 

710 

yo’q 

 

Nanotrubkalardagi  kapilyar  hodisalarga  bag’ishlangan  tajriba  natijalarini 

analiz qilganda kislorodning rolini ham e’tiborga olish lozim-ki, uning mavjudligi 

ko’p  hollarda  bu  natijalarga  bevosita  ta’sir  ko’rsatadi.  Masalan;  vakuumda 

bajarilgan  nanotrubkalarni  vismut  (Bi)  va  qo’rg’oshin  (Pb)  bilan  to’ldirish 

tajribalari  natijasiz  tugadi.  Analogik  tajribalar  havoda  bajarilganda  kapillyar 

effektlar qayd etildi.  Bunday  natijani yuqorida aytilgan kapillyar hodisalar va sirt 

taranglik  kattaliklari  orasidagi  tasavvurlar  bilan  tushuntirish  mumkin  .Eritilgan 

qo’rg’oshin  (Pb)  va  vismut  (Bi)  oksidlarining  sirt  tarangliklari  toza  eritilgan 

metallarning  qiymatidan  ancha  kattadir.  Shu  sababli  kislorodning  bo’lishi 

oksidlarning  hosil  bo’lishiga  olib  keladi  va  natijada  kapillyar  hodisalarning 

kechishiga hissa qo’shadi.  

---

35 

 

 

Sirt tarangligi 200mHm

-1

 dan katta bo’lgan materiallar uchun nanotrubkalar 

kapillyar  xususiyatlarini  namoyon  etmasada,  bu  muammoni  yechish  yo’li  topildi. 

Kichik  sirt  taranglikka  ega  va  shu  xususiyatiga  asosan  nanotrubka  ichiga  kira 

oluvchi  erituvchilardan    foydalaniladi.  Erituvchi  sifatida  kontsentirlangan    azot 

kislotasidan foydalaniladi. Uning sirt tarangligi nisbatan katta emas 

)

43

(

1



mHm