Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС 
ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
 
БУХОРО ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
(Магистратура талабалари учун маъруза матнлари) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Бухоро – 2008 
 

---

2 
5А620101-Тупроқшунослик мутахассислари учун “Марказий Осиё 
тупроқлари” фанидан тузилган маъруза матнлари, ушбу фаннинг намунавий 
дастури асосида ёзилган. Тайёрланган маъруза матнлари магистрлар, 
аспирантлар, илмий ходимлар ва ўқитувчиларга мўлжалланган.
 
 
Тузувчи:
У.Тожиев
, қишлоқ хўжалик фанлари доктори, профессор. 
Тақризчилар:
Ж. Нажмиддинов -
биология фанлари номзоди, доцент. 
Ф. Жумаев -
биология фанлари номзоди, доцент. 
Маъруза матнлари агрономия ва тупроқшунослик кафедрасининг 2008 
йил _____ сонли, гидромелиоратсия факультетининг 2008 йил_____ сонли, 
ўқув услубий кенгашининг қарори билан чоп этишга тавсия қилинган. 
 

---

3 
КИРИШ 
 
1.1. Фаннинг мақсади ва вазифалари.
Марказий Осиё ўзининг табиий-географик, шу жумладан тупроқ-иқлим 
шароити ва ландшафтлари билан Евросиёнинг бошқа минтақаларидан кескин 
фарқ қилади. Осиёнинг бу минтақасининг бундай хилда ажралиши, энг 
авваломбор, унинг географик муҳитининг ранг-баранглигида, мураккаб 
тектоник, геологик ва рельеф тузилишида, иқлим, тупроқ, ўсимликлик 
шароиталарининг тез-тез масофада ўзгариб туришида ҳамда инсон фаолияти 
таъсирида ерларни ўзлаштириш ишларида намоён бўлади. 
Марказий Осиё табиатининг бундай тарзда ўзгариши бир томондан 
табиий-антропоген омилларга боғлиқ бўлса, иккинчи томондан Орол денгизи 
фожиаси билан бевосита боғлиқдир. Шу икки бош омиллар таъсирида тупроқ 
пайдо бўлиш жараёнлари, уларнинг жойларда ривожланиш қонуниятларини 
чуқурроқ ўрганиш, таҳлил қилиш асосида тупроқ ресурсларидан оқилона 
фойдаланиш, унумдорлигини ошириш, экин, яйлов, пичанзор ва 
ўрмонзорларнинг маҳсулдорлигини кўпайтириш Марказий Осиё тупроқлари 
фаннинг асосий мақсади ва вазифаси ҳисобланади.