Ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

155





samaradorligim oshiradi; ilmiy va ma’naviy, gumanitar bilimlarni egallashdagi muvafaqqiyatlarni falsafiy mushohada qilib umumlashtiradi.

Falsafaning gnoseologik vazifasi, uning borliqni bilish uchun umumiy metodlar tizimini yaratishi bilan bog’liq. Bunda bilimlarning haqiqiyligi masalasi asosiy o’rin tutadi. Falsafaning gnoseologik vazifasi, ong va dunyoni bilish masalasiga bag’ishlangan ma’ruzalarimizda ancha batafsil ma’lumotlar berish ko’zda tutilgan.

Falsafaning evristik vazifasi («evrika» yunoncha so’z bo’lib, kashf etish, degan ma’noni anglatadi) gnoseologik vazifasi bilan bog’liq bo’lib, tabiat, jamiyat va inson tafakkuri rivojlanishining umumiy yangi qonuniyatlarini kashf etishni xarakterlaydi. Shu bilan birgalikda, bu vazifaga o’zini o’zi anglashni, milliy o’zlikni anglashni ham kiritish maqsadga muvofiq. Zero, inson va millatning o’zligini anglashi o’z tarixining haqqoniy qisralarini va kelajak istiqbollarini kashf etish bilan belgilanadi. Falsafa tarbiyaviy vazifani bajaradi. Insonning ma’naviy barkamolikka yetishishida falsafaning o’rni va ahamiti kattadir.

Xususan, «Axloq falsafiy» kishida yuksak axloqiy me’yorlar-vatanparvarlik, mehnatsevarlik, g’oyaviylik, e’tiqod, ijtimoiy-siyosiy faollik va ma’suliyatni his etish tuyg’ularini tarbiyalaydi.

Falsafaning proksiologik vazifasi falsafiy g’oya va nazariyaning ijtimoiy hayotga amaliy tadbiq etilishi bilan izohlanadi. Har qanday amaliy faoliyat mustahkam ilmiy nazariyaga asoslanmasa, salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.

4. 
   Falsafiy tafakkur rivoji insoniyat taraqqiyoti bilan uzviy bog’liq jarayondir. Ma’lumki, hayotdagi voqyea hodisalarning barchasi ijtimoiy ongda aks etadi. Taraqqiyot jarayonida davrlar o’zgarishi bilan unga xos ma’naviy, huquqiy, siyosiy va falsafiy mezonlar ham shakllana boshlaydi. Ammo bu o’z-o’zidan yuz bermaydi.
   

Ayniqsa, inson tafakkurining o’zgarishi dunyoqarashning yangicha tamoyillarga ega bo’lishi uzoq davom etadigan murokkab jarayondir. Bu hol bizning kunlarimizda ham yaqqol namoyon bo’lmoqda.

Hozirgi kunda jamiyatimizda istiqlol g’oyalariga asoslanadigan yangi dunyoqarashni shakllantirish asosiy vazifa bo’lib turibdi. Zero, inson dunyoqarashini, uning asosiy tamoyillarini o’zgartirmasdan, yangi jamiyatni qurish qiyin.