Таълим ва тарбия фалсафаси фанидан Оралиқ назорат саволлари 15

Muomala madaniyati – insonlararo muloqotda namoyon bo‘ladigan odob-axloq belgisi bo‘lib, so‘zlashuv madaniyatini tartibga soladigan hamda shaxs xulqi go‘zalligini aks ettiradigan ma’naviy-axloqiy hususiyatni ifodalovchi tushuncha.

Hozirgi zamon, bugungi kun “muomala madaniyati” juda keskinlashib borayotgan, tahlikali davrlarni o‘z ichiga oladi. O‘zbekiston miqiyosida olib qaraydigan bo‘lsak, bizning ma’naviyatimiz juda chuqur ildizga ega bo‘lib, o‘zimizga mos va xos sharqona uslubga ega.

Inson ma’naviy madaniyatining ajralmas qismi bo‘lgan muomala madaniyati inson qiyofasini bezaydigan ziynat, qadriyat, fazilatdir. Shu sabab ham inson muomala madaniyatini shakllantirish yuzasidan, avvalo quydagilarga ahamiyat qaratish lozim:

1. 
   yolg‘on so‘z ishlatmaslik;
   
2. 
   hurmat va izzat tushunchalarini bilish va unga amal qilish;
   
3. 
   muloqot paytida orqa o‘girmaslik;
   
4. 
   shirin muomalada bo‘lish;
   
5. 
   qo‘pol gapirmaslik;
   
6. 
   muloqot paytida to‘g‘ri kelmaydigan va yarashmaydigan xatti-harakatlar qilmaslik;
   
7. 
   muloqot qilmoqchi bo‘lgan insoningiz haqida bilish (bilib-bilmasdan shaxsiyatiga tegmaslik);
   
8. 
   har doim gapni bo‘lmaslik va tinglashni o‘rganish;
   
9. 
   qayfiyatni buzmaslik, yomon ko‘z bilan qaratmaslik.
   

Jamiyatimizdagi ko‘pgina muammolarni tahlil qiladigan bo‘lsak, muomala madaniyati buzilishi oqibatidagi ko‘plab ziddiyatlarga guvoh bo‘lamiz. Agar quyida keltirilgan fikrlarga kuloq solinsa va amal qilinsa, jamiyatimiz va davlatimiz yanada gullab yashnashiga xizmat qilar edi:

Inkor ko‘zi-la qaragan kishiga

Yusufning yuzi ham xunuk ko‘rinar.

Agar muhabbat-la qarasa devga

Dev ham farishtadek suluv ko‘rinar. (Sa’diy Sheroziy)