Ta’lim tizimida o‘qitish shakllari, ularning xususiyatlari, belgilari va funksiyalari

• Informatika o’qitish metodikasi

Ta’lim tizimida o‘qitish shakllari, ularning xususiyatlari, belgilari va funksiyalari.

• Ta’lim tizimida o‘qitish shakllari, ularning xususiyatlari, belgilari va funksiyalari.
• Fanlarni o‘qitishning tashkiliy shakllari. O‘qitish uslublari.
• O‘qitishning interaktiv uslublari.
• .

• Prezidentimiz aytganlariday: “Agar o‘quvchilar erkin fikrlashni o‘rganmasa, berilgan ta’lim samarasi past bo‘lishi muqarrar. Albatta, bilim kerak. Ammo bilim o‘z yo‘liga, mustaqil fikrlash ham katta boylikdir”.

• Yangi pedagogik texnologiyalar asosida ta’limning qiziqarli faol usullarini yaratish va undan foydalanish kasb-hunar ta’limida davlat standarti ta’limning optimal tashkil etilishini ta’minlaydi va mazmunini belgilaydi.
•  Psixologiya fanini o‘qitishda zamonaviy va qiziqarli faol usullar asosida darslarni tashkil etish, bugungi kunda muhim ahamiyatga egadir.

• Buning uchun o‘qitishda ta’limning qiziqarli, faol usullari asosida pedagogik jarayonlarni tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Ta’limning qiziqarli interfaol usullari: “Kichik va katta guruhlarda ishlash”, “Guruhlar munozarasi”, “Rolli o‘yinlar”, “Sahna ko‘rinishi”, “Har kim har kimga o‘rgatadi”, “Zakovat” o‘yini, “Krossvordlar yechish”, “Test sinovi o‘tkazish” kabilarni qo‘llash orqali psixologiya darslari mazmunli tashkil etiladi. Yuqoridagi usullar asosida ta’lim-tarbiya jarayonlarini tashkil qilish davr talabidir. Psixologiya darslarida ta’lim samaradorligini oshirish uchun yangi usul va yo‘llarni izlash, amaliyotda qo‘llash har bir o‘qituvchida ijodkorlik, yangilanish, yaratish hissiyotini shakllantirish tabiiy hol bo‘lishi kerak. Shularni e’tiborga olgan holda, ta’limning interfaol usullari “Katta guruhlarda ishlash”, “Kichik guruhlarda ishlash” usullaridan foydalangan holda o‘quvchi-yoshlar bilimining samaradorligini oshirish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Ayniqsa, kasb-hunar kollejlaridagi ta’lim jarayonlarida yuqoridagi usullardan foydalanish orqali darsda vujudga keladigan  muammoli vaziyatlarni o‘zlarida mavjud bo‘lgan bilim, malaka va ko‘nikmalar orqali hal qilishga, o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga o‘rgatishdan iboratdir. Shunga ko‘ra, yangi darsda vujudga keladigan muammoli vaziyatni hosil qilinadi, guruhlarga bo‘linib, turli topshiriqlar beriladi. Shundagina o‘quvchilar faol ishtrok etuvchi subhektga aylanishi, erkin fikrlay olishi va o‘z fikrini aytishi va uni himoya qilishi, tashabbuskor, mustaqil bo‘la olishi mumkin. Bu xususiyatlarning shakllanishi o‘quvchining ruhiy holatiga ham tahsir etadi va ta’limning interfaol usullari asosida o‘quvchilarda o‘ziga xos fikrni aytish, boshqalar fikrini muhokama qilish, xulosalash, qiyoslash, inkor qilish kabi xususiyatlar tarkib topadi. Umuman olganda, ta’lim jarayonlarida qiziqarli faol usullardan foydalanish orqali darsda o‘quvchilar faol ishtrok etuvchi va bilim oluvchi, o‘z bilimini namoyish etuvchi va hatto bilim beruvchi bo‘lishi mumkin.

• “Intеraktiv” atamasi aslida inglizcha “intеraktiv” so`zidan olingan bo`lib, “o`zaro ta'sirlashish” ma'nosini bildiradi va biror faoliyat yoki mеtodda o`zaro bahs- munozara, fikrlash asosida faoliyat yoki hamjixatlik bilan hal еtish tushuniladi.

• Intеraktiv (“intеr”-vzaimniy, “akt”-dеystviе-“o`zaro ta'sir” ma'nosini bildiradi) uslubiy yondashuvda o`quvchilar bilish va o`rganish jarayoniga butunlay sho`ng`ib kеtadilar, ular o`zlari bilgan va o`ylayotganlari xususida bahslashishlari ham mumkin. Bahslashish mobaynida o`quvchilar fikrlarini o`z tengdoshlariga qanday tushuntirish kerakligini, g`oyalarini qanday bayon qilishni o`rganadilar. Intеraktiv usullar darslarda maqsadga еrishish uchun yеtarli zamin yaratadi. O`qituvchi dars rеjasini tuzadi (qoida bo`yicha intеraktiv mashq va topshiriqlar o`quvchi o`zlashtirayotgan matеrial bilan o`zaro bog`liq bo`ladi). O`quvchilar bajaradigan intеrfaol darsdagi intеraktiv mashq va topshiriqlar uning asosiy tarkibi hisoblanadi.

• «Vеnn diagrammasi» stratеgiyasi (mеtodi). Ushbu stratеgiya tahsil oluvchilarda mavzuga nisbatan tahliliy yondashuv, ayrim qismlar nеgizida mavzuning umumiy mohiyatini o`zlashtirish (sintеzlash) ko`nikmalarini hosil qilishga yo`naltiriladi. Stratеgiya kichik guruhlarni shakllantirish asosida sxеma bo`yicha amalga oshiriladi.

• «Tarmoqlar» interfaol metodi – o`quvchi (talaba)ni mantiqiy fikrlash, umumiy fikr doirasini kengaytirish, mustaqil ravishda adabiyotlardan foydalanishga o`rgatishga qaratilgan.
• Fikrlashning tarmoqlanishi – bu pedagogik strategiya bo`lib, u o`quvchi(talaba)larning bir mavzuni chuqur o`rganishlariga yordam berib, ularni mavzuga taalluqli tushunchaga yoki aniq fikrni erkin va aniq ravishda ma`lum ketma-ketlik bilan uzviy bog`langan holda tarmoqlanishlarga o`rgatadi.
• Mazkur interfaol metod bilan bir mavzuni chuqur o`rganishdan avval o`quvchilarning fikrlash faoliyatini jadallashtirish hamda kengaytirish uchun xizmat qilish mumkin. Shuningdek, o`tilgan mavzuni mustahkamlash, yaxshi o`zlashtirish, umumlashtirish hamda o`quvchi (talaba)larni ushbu mavzu bo`yicha tasavurlarini chizma shaklda ifodalashga undaydi.