Ta’lim-tarbiya gigiyenasi qanday masalalarni o’zichiga oladi

Oʻquv yili gigiyenasi

Maktablarda oʻquv yilnning davomiyligi kichik maktab yoshidagi oʻquvchilarda qisqaroq, oʻrta, katta maktab, yoshidagi oʻquvchilarda, litsey talaba- larida esa davomliroq boʻladi. Oʻquv yili davomida oʻquvchilarning ish qobiliyatining saqlanib turishida qishki, bahorgi, yozgi ta’til kunlarida bolalarning yaxshi dam olishlari muhim ahamiyatga ega. Oʻquv mashgʻulotlarini ta’tillar bilan almashlab turish rejadagi oʻquv materialining bir me’yorda taqsimlanishi bilan oʻquvchilar toliqishining oldi olinadi, mehnatdan soʻng sogʻligʻi va ish qobiliyatining qayta tiklanishiga imkoniyat yaratiladi. Ma’lumki, aqliy qobiliyat diqqat-e’tibor, xotira koʻrinishlari oktyabrdan to yanvargacha ancha yuqori boʻladi. Yanvar-mart oylariga kelib bular astasekin pasayib, may va yoz oylaridan keskin past boʻladi. Uzoq davom etadigan va ogʻir kechadigan uchinchi chorakda oʻquvchilarning ish qobiliyati pasayadi. Birinchi, ikkinchi va uchinchi oʻquv choraklari orasidagi ta’tillar oʻquvchilarning ish qobiliyatlarini asliga keltiradigan boʻlsa, uchinchi chorak bilan toʻrtinchi chorak oʻrtasidagi ta’tillarning soʻnggi chorakda oʻqish uchun zarur boʻladigan yaxshi damni ta’minlab bera olmasligini K.M.Vaynrub tekshirishlari koʻrsatib berdi (1979-y.). Oʻqish boshlanishidan bir necha kun avval maktabdagi oʻquv tartibi bilan tanishtirish maqsadida oʻqituvchilar otaonalar va oʻquvchilar bilan uchrashuv oʻtkazadilar. Sinf rahbari har bir oʻquvchini boʻyi, koʻrish va eshitish qobiliyatini hisobga olgan holda oʻtiradigan partasini belgilaydi. Bolalarning qaysi smenada oʻqishi ham ularning aqliy faoliyatiga ta’sir koʻrsatadi. Ikkinchi smenada oʻqiydigan oʻquvchilar maktabga ancha toliqib keladilar, shu sababli ularning oʻqish kunini tashkil qilish muhim ahamiyatga ega. Birinchi va bitiruvchi sinflar albatta birinchi smenada oʻqishlari kerak. Bir smenali maktablarda oʻqishni soat 8³⁰ yoki 9°° dan, ikki smenali maktab larda esa soat 8°° da boshlash kerak.
Oʻrta maktabning hozirgi vaqtda Oʻzbekistondagi oʻquv yuklamasi quyidagilardan iborat:
1-2-3-sinflarda bir haftalik yuklama - 24 soat,
4-sinfda - 27 soat
5-6-7-sinflarda - 32 soat
8-sinflarda - 34 soat
9-11-sinflarda, kollej va litseylarda - 36 soat boʻlishi kerak.
Fakultativ mashgʻulotlar yuqori sinflarda 4 soat boʻlishi kuzatiladi.