Ишнинг тавсифи Мен малакавий битирув ишимда Жиззах вилоятида Зомин туманида жойлашган “Даштобод” 110/35/10 подстанциясида электр ускуналарининг энергия аудити бўйича чора тадбирлар ишлаб чиқдим. Объектда ишлайдиган барча электр қурилмалар қайтадан кўриб чиқилиб ҳисоб китоб қилинди. Носоз электр ускуналар аниқланиб тезда улар баратараф этилди. Бутун подстанцияда жойлашган электр ускуналарни ишончлигини ошириш учун MICOM процессор каби қурилмадан фойдаланиш таклифи берилди.
Шунингдек, “Даштобод” подстанциясида электр қурилмаларидан фойдаланишда техника хавфсизлиги қоидалари ишлаб чиқдим ва техник-иқтисодий кўрсаткичларини ҳисобларини келтирдим.
Кириш Бугунги кунда Республикамизда энергияга бўлган эхтиёж тобора ортиб бормоқда. Шу сабабли энергияни тежаш ва ундан оқилона фойдаланиш керак. Электр тизимларни аудит қилиш бу вазифани бажаришда мухим рол ўйнайди. БМИ Ўзбекистон республикаси вазирлар маҳкамасининг07.08.2006й 164-сон “Ёқилғи-энергетика ресурслари истеъмолчиларини энергетика текширувидан ва экспертизадан ўтказиш қоидаларини тасдиқлаш тўғрисида”қарори асосида тайёрланди.
Бу борада Республикада бир қатор ишлар амалга оширилмоқда. Булар қаторида Тошкент иссиқлик электр марказида когенерацион газ турбинали технологияни жорий этиш; Жанубий Ўртабулоқ – Муборак газни қайта ишлаш заводи газ қувурини ва компрессор станциясини барпо этиш орқали Сомонтепа ва Жанубий Ўртабулоқ конларини тўлиқ жиҳозлаш; «Ангрен» конини модернизация қилиш орқали Янги Ангрен иссиқлик электр станциясининг 1-5-энергия блокларини йил давомида кўмир билан ишлашга ўтказиш; «Ангрен» махсус индустриал зонаси ҳудудида «Оҳангарон» подстанциясини реконструкция қилиш, «Бекобод цемент» очиқ акциядорлик жамиятида янги линия қуриш ҳисобидан фаолият кўрсатаётган цемент ишлаб чиқариш жараёнини модернизация қилиш, “Қуюв-механика заводи” шўъба корхонасида металл қуйишни реконструкция қилиш ва бошқа йирик лойиҳалар борлигини алоҳида қайд этиш лозим” дебтаъкидлаб ўтди [1].
Дарҳақиқат, юртимизда ҳозирги кунда корхона ва ташкилотларнинг ишлаб чиқариш хажми ва сифатини ошириш учун электр энергияни узлуксиз ва нормал таъминлаб беришга катта эътибор қаратилмоқда. Айнан юқори кучланишли подстанцияларни юқори ишончлиликлар билан ишлаш учун уларни модернизация қилиш босқичма босқич амалга ошиб келмоқда. Подстанцияларда эса истеъмолчи ва бошқа электр қурилмаларни узлуксиз ишлашини таъминлаш мақсадида замонавий реле ҳимояси ва автоматикасидан кенг фойдаланилиш зарур.
Реле ҳимояси ва автоматиканинг вазифаси шундан иборатки электр таъминот тизимининг доимий назорат қилиш, шикаст етган участкаларни кўрсатиб ва уларни зудлик билан тармоқдан ажратиш ёки шикаст етганлиги ё ненормал режимлартўғрисида хизмачиларга аҳборотни узатишдан иборат. Реле ҳимояси ўзининг тез ишлаб кетишлик, танловчанлик, сезгирлик ва ишончлилик каби асосий талабларни қаноатлантириши лозим.
Ҳозирги кунда Ўзбекистон электроэнергетикасининг мухим муаммоларидан бири реле ҳимояси ва автоматика тизимлари фаолияти ҳолатини иш қобилиятини барқарор ушлаб туриш ҳисобланади. Бундай глобал вазифалар бир неча масалалар, электромеханик релелар ўрнига микропроцессорларга яъни янги алгоритмли микропроцессорли ҳимояларга алмаштириш суръатлари, ҳимоя релеси ва автоматикасининг янги авлодларини яратиш ва ниҳоят подстанция қурилмаларига жорий этиш қийинчиликларига боғлиқ.
Бугунги кунда энерготизим эксплуатациясида эски электромеханик реле аппаратуралари билан яратилган реле ҳимоя ва автоматик қурилмали подстанциялар асосий қисмни ташкил этади. Бундай аппаратуралар физик жиҳатдан эскирган, унинг характеристикалари замонавий аппаратураларнинг аниқлик, энерго истеъмол, экстремал авариявий шароитларда ишлаш имконияти талабларидан анча ортда қолиб кетмоқда [1].
Битирув малакавий ишнинг мақсади Жиззах вилояти Зомин туманида жойлашган Зомин туман электр тармоқларига қарашли “Даштобод” 110/35/10 кВ подстанциясини электр ускуналарининг ишончлигини ошириш чора тадбирларини ишлаб чиқишдир. Энг асосий электр истеъмолчисига “Даштобод нефт омбори” корхонаси, “Даштобод ғалла маҳсулотларни тўплаш омбори” корхонаси ва Даштобод пахта тозалаш очиқ ҳиссадорлик жамияти” киради.
