Talabalari uchun darslik

izchillik turlicha vimsdagi v- src, hujayra (protoonkogenlar) dagi c- src
deb nomlandi. Keyinchalik viruslarda 100 dan ortiq onkogenlar va ularga
mos protoonkogenlar topildi. Protoonkogenlaming faollashishi har xil
y o il a r b ilan am alga osh ad i. X ususan har xil k on serog en lar
protoonkogenlar faol boiishini ta’minlaydi. Xromosomalar translokatsiya
tufayli ham protoonkogen doimo faol promotor nazoratida boiadi.
Hujayralarda onkogenlarga qarshi boigan antionkogenlar ham bor
boiib, ular ishtirokida sintezlangan oqsil molekulalari protoonkogenlami
xavfli o ‘sma genlarga transformatsiya qilinishini oldini oladi. Natijada
kasallik ro‘y bermaydi. Xavfli o ‘sma bilan kasallanish organizm yoshiga
ham bogiiq. Bu sohada to‘plangan maiumotlarga ko‘ra 40 yoshli
odamlarning 100000 tasidan 8 tasi, 60 yoshlilarning 60 tasi, 70
yoshlilaming 120 tasi xavfli o ‘sma kasalhgiga duchor boiar ekan.
Xavfli o ‘sma kasali rivojlanishida oiganizmning immun sistemasi ham
katta ahamiyatga ega. Yuqorida qayd qilingandek sutemizuvchilarda xavfli
o‘sma kasalini yuzaga keltiruvchi hujayralar bor. Lekin 
organizm nii g

---

immun sistemasi bunday hujayralami tez payqaydi va ulami yosq qiladi.
Agar immun sistemasida nuqson bo‘lsa va organizmgenotipining o ‘ziga
xos holati immun sistema hujayralar tabaqalanishini sust nazorat qiladi.
Bu esa xavfli o ‘sma kasalini keltirib chiqishiga olib keladi.
Keyingi yillarda xavfli o ‘sma kasalini kelib chiqish sabablari ko‘p
jihatdan o ‘rganilganligi tufayh, kasallikka qarshi ximiyaviy, fizikaviy
tadbirlar ishlab chiqilgan va amaliyotga tatbiq qilinmoqda.
Savol va topshiriqlar
1. Ontogenez haqida nima bilasiz?