Talabalari uchun darslik

16§. Populyatsiya dinamikasi va evolyutsiyaning genetik asoslari.
LPopulyatsiya haqida umumiy tushuncha
Populyatsiya deyilganda tur tarqalgan arealning muayyan joyida uzoq
muddat mavjud boMgan, o ‘zaro erkin chatishib nasl beradigan, ayrim
belgi-xossalari bilan shu turga mansub boshqa populyatsiyalardan farq
qiluvchi, nisbatan alohidalashgan organizmlar yig‘indisi tushuniladi. Har
bir populyatsiya tuming kichik bir qismidir.
Populyatsiyalardagi irsiy o ‘zgarishlami tadqiq qiluvchi genetikaning
shohobchasi populyatsion genetika deb ataladi. Populyatsiyalami genetik
tomondan o ‘iganish XX asming dastlabki yillaridan boshlangan. Rus
olimi S.S.Chetverikov 1926-yili chiqargan «Hozirgi zamon genetikasi
nuqtai nazaridan evolyutsion jarayonning ba’zi bir tomonlari» degan
m aqolasida har bir populyatsiya juda k o ‘p yashirin va oshkor
mutatsiyalarni qamrab olganligini ta’kidlagan. U birinchi b o‘lib
populyatsiyaning genofondi tushunchasini fanga joriy etdi va mazkur atama
ostida populyatsiyaning genetik imkoniyatlarini tushunish kerakligini
ta’kidladi. Olimlardan R.Fisherning «Tabiiy tanlanishning genetik
nazariyasi» (1930), N.P.Dubininning «Genetik-avtomatik jarayonlar va
ularning evolyutsiyadagi roli» (1 9 3 1 ), S.R aytning «M endelcha
pop u lya tsiyalard agi 
evolyu tsiya» 
( 1932) ,
N .P .D u b in in
va
D.D.Romashevning «Tuming genetik tuzilishi va uning evolyutsiyasi» nomli
asarlarida populyatsiya genetikasining asoslari yaratildi.
2. O‘z-o ‘zidan urug‘lanuvchi populyatsiyalarning
genetik strukturasi
0 ‘z-o‘zidan urugianuvchi populyatsiyalaming genetik strukturasi birinchi
bor V.Iogansen tomonidan o‘rganilib, uning natijalari 1903-yili aPo-