Talaba laboratoriya ishning maqsadini va ma’nosini hisobat berish darajasida to’liq o’zlashtirgandan so’nggina, u laboratoriya ishni o’rganishga yuboriladi

Ketma-ketli registr kirishdagi ma’lumotlarni ketma-ket tartibda yozish, saqlash va uzatish uchun mo‘ljallangan. Ma’lumot yozishdan avval registr dastlabki holatga (0) o‘rnatiladi. JK-triggerlar asosidagi to‘rt razryadli ketma-ketli siljitish registri funktsional sxemasi 13.2-rasmda keltirilgan. Registr tarkibiga kiruvchi razryadli triggerlar o‘zaro ulanganligi sababli, bunday registr yuqorida aytib o‘tilgan mikroamallardan tashqari saqlanayotgan ma’lumotni o‘nga siljitish amalini ham bajaradi.
Siljituvchi registrlarda faqat ikki pog‘onali yoki dinamik boshqaruvli triggerlar qo‘llaniladi. Bu esa sinxrosingnal berilishi bilan ma’lumotni faqat bitta razryadga siljitishni kafolatlaydi. Ko‘p hollarda arifmetik qurilmalarni tuzishda ma’lumotni chapga surish talab etiladi. Ma’lumotlarni ikkala yo‘nalishda siljitish imkoniga ega bo‘lgan ketma-ketli registrlar reversiv registrlar deb ataladi. Universal registr K555IR11 tsokolevkasi 13.3-rasmda keltirilgan.



13.1-rasm. Parallel registr shartli belgisi (a) va uning sxemasi (b).

13.2-rasm. To‘rt razryadli ketma-ketli siljitish registri funktsional sxemasi.

13.3-rasm. IR11 registr tsokolevkasi.
Nazorat savollari
1. Siljituvchi registr ishlash printsipini nimaga asoslangan?
2. Ketma-ket regist ishlash printsipini nimaga asoslangan?
3. Parallel registrlar ishlash printsipini nimaga asoslangan?
4. Reversiv registrlar deb nimaga ataladi?
5. Parallel, siljituvchi va reversiv registrlani tuzilma sxemalari va shartli
belgilanishlarini tasvirlab bering.
6. Registrlar qo‘llanilish sohalari.
Hisobot mazmuni
Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha xullosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot tayorlaydilar.
Laboratoriya ish№ 14.
Mavzu: To’rt raziryadli hisoblagichlarni tadqiq etish.


Ishning maqsadi: Hissoblagich, ketma-ketli hisoblagichlar, ayiruvchi hisoblagichlar, ixtiyoriy sanoq moduliga ega bo`lgan ketma-ketli hisoblagichlar, parallel hisoblagichlarnio`rganib chiqish.

Bir necha triggerli chastotani, ikkiga bo`lish sxemalarini ketma-ket ulab, ikkilikma’lumotlaminafaqat saqlash, balki chastotani bo<sup>`</sup>lish va uning kirishiga kelayotgan impulslarni sanash uchun ishlatish mumkin. Agar qurilma uning kirishlariga berilayotgan impulslarni hisoblashni amalga oshirsa, bu qurilma hisoblagich deb, agar chastota bo<sup>`</sup>lishlarini hisoblasa chastota bo`luvchi deb ataladi. Hisob natijalari hisoblagich chiqishida ikkilik son ko`ri- nishida berilgan kod va talab etilyotgan vaqt davomida saqlanishi mumkin.

Hisoblagichlar va chastota bo`luvchilari EHM va boshqa raqamli avtomat qurilmalari, VAda aloqa va nazorat-o`lchov apparaturasida hisob-kitob amallarini boshqarishda keng qo`llaniladi.
Hisoblagichning asosiy statik parametri bo`lib, Ksanoq moduli hisoblanadi. U hisobning boyish koeffitsiyenti va hisoblagich tomonidan o`qilishi mumkin bo`lgan maksimal impulslar soni bilan aniqlanadi. Kta impuls kelgach, hisoblagich dastlabki holatiga qaytadi. K— 2" ga teng bo<sup>`</sup>lib, n - hisoblagichning ikkilik razryadlari sonini bildiradi. Sanoq moduli qiymatiga ko`ra, hisoblagichlar ikkilik (sanoq moduli 2 ning to`liq darajasiga teng bo`lgan) va ikkilik-kodli (sanoq moduli 2 ning to`liq darajasiga teng bo`lmagan ixtiyoriy sonni qabul qilishi mumkin bo`lgan) turlarga bo`linadi.
Hisoblagichning asosiy dinamik parametribo`lib, 1<sub>K</sub>chiqish kodining o`rnatilish vaqtihisoblanadi. Bu kattalik kirish signali berilgan vaqt momentidan chiqishda yangi kod hosil boiish vaqt momenti oralig`iga teng. t<sub>K</sub> hisoblagich tezkorligini ifodalaydi.
HissoblagichlarT, D va JK- triggerlar asosida tuziladi. Talab etilgan
hollarda razryadlararo va teskari mantiqiy bog`lanishlarda MElar qo`llash mumkin. Talab etilgan elementlar sonini minimallash uchun to`rtrazryadli hisoblagich sxemalari ikkilik va o`nlik variantlarda ishlab chiqariladi.