Talaba : Shohrux Jo'rayev Guruh : xt 3 1819 4-mavzu: yevropada uyg‘onish davri tilshunosligi. Umumiy ratsional grammatikaning yaratilishi

Talaba : Shohrux Jo'rayev
Guruh : XT 3 1819
4-MAVZU:
YEVROPADA UYG‘ONISH DAVRI TILSHUNOSLIGI.
UMUMIY RATSIONAL GRAMMATIKANING YARATILISHI





3-Mavzu yuzasidan asosiy tushunchalar:
Basic notion of third topic:
Por-Royal grammatikasi- mantiqni grammatikadan ustun qo’yuvchi, grammatika mantiqqa asoslanishi lozim degan fikrni ilgari suruvchi grammatika.
Mantiqiy grammatika- lisoniy hodisalarni, birliklarni mantiq asosida, mantiqiy kategoriyalar nuqtai nazaridan o’rganuvchi bo’lim.
“Ma’lum xalqlar tillarining katalogi”- ushbu lug’at 307 tilga oid leksik va grammatik ma’lumotlarni o’z ichiga olgan bo’lib Lorenso Gervas tomonidan yaratilgan.
Rossiya grammatikasi- rus tilining ilmiy grammatikasi bo’lib, unda so’z, orfoepiya, ot, fe’l, ko’makchi va sintaksis masalalari haqida ma’lumot beriladi.
“Ritorikaga oid qisqa qo’llanma”- asarida gap nazariyasi haqida ma’lumot beradi va rus sintaksisining asosini yaratadi.
A.A. Potebniya- psixologizm oqimining eng yirik vakili, slavyan va boltiq tillarining mashhur tadqiqotchisi. Uning lisoniy ta’limotidagi bosh g’oya til hodisalarini sistemada va tarixiy jarayonda o’rganishdir, til va tafakkurni o’zaro bog’liq holda olishdir.
1 – TOPSHIRIQ:



QUYIDAGI SAVOLLARGA JAVOB BERING, MISOL KELTIRING VA IZOHLANG.

1. 
   Yevropada uyg`onish davri qaysi asrlarni o`z ichiga oladi?
   

2. 
   Uyg`onish davrida qaysi tillar tadqiq qilindi?
   

3. 
   Аntik davrning adabiy asarlarini nashr qilish va ularga lisoniy sharhlar yozishda qaysi olimlarning xizmatlari, mehnatlari katta bo`ldi?
   

4. 
   J. Skaliger bu davrda o`zining qaysi asarini yaratdi?
   

5. 
   R. Stefanus tilshunoslikka oid qaysi tadqiqotini e`lon qildi?
   

6. 
   G.Stefanusning yunon tiliga bag`ishlangan «Grek tili xazinasi» asari nima haqida?
   

7. 
   Qaysi tilshunos olim qadimgi yahudiy tili grammatikasini yaratib, unda birinchi bo`lib «affiks» terminini qo`lladi?
   

8. 
   Qaysi lingvist arab tili grammatikasiga oid asarlarini e`lon qildi?
   

9. 
   Iov Ludolf qaysi til yuzasidan ish olib bordi?
   

10. 
    XVI asrda qaysi tillarning grammatikasiga oid asarlar maydonga keldi?
    

11. 
    Uyg’onish davrida qaysi sohalar bo’yicha ishlar olib borildi?
    

12. 
    ”Umumiy ratsional grammatika” nima uchun mantiqiy grammatika deb yuritiladi?
    

13. 
    F.I. Busayevning qanday asarlarini bilasiz va ularda qanday g’oyalar ilgari suriladi?
    

14. 
    Aleksandr Afanasevich Potebnya til va tafakkur munosabatini qanday talqin qiladi?
    

15. 
    “Por-Royal grammatikasi” asari muallifi kim?