Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази

 
 
 
Замонавий таълим тизимида даражали тест топшириқларидан 
фойдаланиш ва уларни ҳал этиш шахс креативлигини ривожлантиришда 
муҳим аҳамиятга эга. Даражали тестлар талабаларда мустақил, танқидий, 
мантиқий ва ижодий фикрлаш қобилиятини ривожлантиришга ёрдам 
беради. Бу турдаги тестларни тузиш мураккаб жараён бўлиб, у педагогдан, 
албатта, креатив фикрлашни талаб этади. Даражали тестларни тузиш 
орқали педагог, биринчидан ўзидаги креатив сифатларни ривожлантириш 
борса, иккинчидан талабаларни ҳам ижодий фикрлашга ундайди. Шундай 
экан, даражали тестлар ҳам шахс креативлигини ривожлантиришдаги 
муҳим аҳамиятга эга.
ОТМ педагогларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш 
курслари тингловчилари “Педагогик квалиметрия” модули доирасида 
даражали тестларни самарали шакллантириш ва ечишга доир маълумотлар 
билан етарлича танишиш имкониятига эгаликлари сабабли ЎММнинг 
“Илова” қисми (2-илова)да “Ижтимоий педагогика” фани бўйича 
тайёрланган даражали тестлардан намуналар келтирилади. 
5. Маънавий-маърифий тадбирларни ташкил этишга креатив 
ёндашиш. Ўқув машғулотлари ва маънавий-маърифий тадбирлар 
учун аудитория (жой)ни жиҳозлашга креатив ёндашиш. Педагогнинг 
фаолияти фақатгина ўқитишдан иборат эмас. Бир вақтнинг ўзида у 
тарбиячилик вазифасини ҳам бажаради. Маънавий-маърифий ишларни 
ташкил этиш ҳам педагог фаолиятининг муҳим йўналиши ҳисобланади.
Шундай экан, педагог маънавий-маърифий ишларини ташкил этишга ҳам 
ижодий ёндаша олиши зарур. Бунда у қуйидагиларга эътиборни қаратиши 
лозим: 
- маънавий-маърифий ишларни мақсага мувофиқ, изчил, узлуксиз ва 
тизимли ташкил этиш; 
Оғзаки баён 
қилиш методлари 
Ҳикоя 
Тушунтириш 
 
Суҳбат 
Маъруза 
Эвристик
суҳбат 

---

153 
- ўқув йили учун пухта асосланган маънавий-маърифий ишлар 
режасини ишлаб чиқиши; 
- режадан талабаларнинг эҳтиёж ва қизиқишларига мос келадиган ҳамда 
долзарб мавзулардаги муаммоларга бағишланган тадбирларнинг ўрин 
олишига эришиш; 
- маънавий-маърифий тадбирларнинг режа учун эмас, балки 
талабаларнинг эҳтиёжларини қондириш, уларни шахс ва мутахассис сифатида 
шаклланишларини таъминлаш мақсадида ташкил этиш; 
- маънавий-маърифий ишларни уларнинг йўналиши, мазмуни, 
характерига, кўлами ва б. хусусиятларига кўра турли шакллардан 
интерфаоллик асосида ташкил этилишига эришиш; 
- ҳар бир маънавий-маърифий тадбирнинг аниқ мақсад асосида ташкил 
этилиши ва албатта, кутилган натижани кафолатлай олишини таъминлаш; 
- маънавий-маърифий ишларни ташкил этиш ва ўтказишда академик 
гуруҳнинг барча талабалари бирдек фаол иштирок этишларига эришиш. 
Нафақат маънавий-маърифий тадбирлар ташкил этиладиган жой, балки 
ўқув машғулотлари ўтказиладиган аудиториянинг жиҳозланишига эришиш 
педагогнинг ҳам ташкилотчилик, ҳам креатив фаоллигидан далолат 
беради. Ҳар икки ҳолатда ҳам педагог ўрганиладиган, таҳлил этиладиган 
мавзу моҳиятидан келиб чиққан ҳолда ўқув аудиторияси ва тадбир 
ўтадиган жой (хона)ни ўзига хос руҳда безата олиши мақсадга 
мувофиқдир.
Ўқув машғулотларида аудиториянинг мавзунинг характерига кўра 
плакатлар, мулажлар, гербарийлар, хариталар, бадиий адабиётлар, 
олимлар, рассомлар, ёзувчилар, саркардалар ҳамда давлат арбобларининг 
портретлари, иш жиҳозлари, ёзишмалари, адабиётлари, бадиий асарлари ва 
ҳ.к. билан безатилиши машғулот ва тадбир руҳиятини кўтаришга, 
талабаларга ижобий, ҳиссий таъсир кўрсатади.
Педагог қанчалик креатив бўлса, ўқув аудиторияси ва маънавий-
маърифий тадбирлар ташкил этиладиган хонани талабалар билан 
ҳамкорликда, уларнинг ижодий имкониятлари, креативлик лаёқатларига 
таянган ҳолда жиҳозлашга муваффақ бўлади. Натижада ҳам талабаларнинг 
креатив фаоллиги ошади, ҳам машғулот, тадбирнинг таъсирчанлиги 
кучаяди.
Шундай қилиб, замонавий ўқитишда муаммоли таълим муҳим 
аҳамиятга эга. Муаммоли таълим технологиялари талабаларда фикрлаш, 
қарор қабул қилиш, ўз фикрини асослаш қобилиятини шакллантириш 
кўникма, малакаларини самарали шакллантиришга ёрдам беради. Бу каби 
технологиялар орасида “Кейс-стади” технологияси муҳим аҳамият касб 
этади. Кейс-стадидан таълим жараёнида ўринли, мақсадли,изчил фойдаланиш 
ўқитиш сифатини яхшилаш, самарадорлигини ошириш, шу билан бирга 
талабаларнинг ўқув-билиш фаолиятини фаоллаштиради.

---

154