140
3.3. “Барча омилларни ҳисобга ол!” (БОҲО) методи. БОҲО – шахс
эътиборини муайян омилларга қаратишга хизмат қилувчи метод. Уни
қўллашдан кўзланган мақсад шахс онгини ривожлантириш, тасаввурини
кенгайтириш, тафаккурини бойитишдир. Метод аниқ мақсад
асосида
қўлланилса, унинг самарадорлиги шунча юқори бўлади. Агар талаба у ёки
бу фикрни очиқ айтишга тортинса, у ҳолда методни қўллаш ҳеч қандай
самара бермайди.
Машғулотлар жараёнида методдан фойдаланишда қуйидаги саволларга
жавоб топган ҳолда мавзуни самарали ўзлаштириш имконини берадиган
омилларнинг рўйхатини тузиб олиш мақсадга мувофиқдир:
“Барча омилларни ҳисобга ол!” (БОҲО) методини қўллашга оид
мисол
“Барча омилларни ҳисобга ол!” (БОҲО) методига
асосланган Графиканинг таркибий воситалари
2. Ўқув топшириқларининг турлари ва ўқув машғулотлар учун
ўқув топшириқлари турларини белгилаш. Режалаштирилган мақсадлар
тизими ушбу мақсадларнинг бажарилишини таъминловчи ҳаракатлар
тизими билан узвий боғланади. Ўқув материалларини ўзлаштиришда
таълим олувчини фаол ҳаракатга ундайдиган омил – ўқув топшириқлари
ҳисобланади. Ўқув топшириқлари – ўрганилаётган мавзу бўйича талабалар
Мавзуни ўзлаштиришда қайси омиллар ҳисобга олинди
Мавзуни ўзлаштиришда қандай омиллар ҳисобга
олинмади
Рўйхатга яна қандай омилларни киритиш мумкин
Масаланинг яна қайси жиҳатларига эътибор бериш зарур
?
Линия
Соя
Фактура
Фон
Қоғоз ранги
Доғ
Штрих
Графиканинг
тасвирий
воситалари
141
томонидан ўзлаштирилган билим, кўникма ва малакалар даражасини
аниқлашга хизмат қиладиган таълимий вазифалар йиғиндиси.
Шу сабабли ўқув топшириқларини тўғри шакллантириш мақсадга
мувофиқ саналади. Педагогика ОТМда таҳсил олаётган талабалар ўқув
топшириқларини тўғри шакллантириш кўникма, малакаларига эга бўлиши
зарур. Ўқув топшириқларини шакллантиришда қуйидагиларга эътибор
қаратилади:
Бу ўринда Д.Толлингерова томонидан қуйидаги ўқув топшириқлари
таксономияси таклиф этилган (18-расм):
Ҳар бир ўқув топшириғи ўз ичига
яна бир неча кичик турдаги
топшириқларни қамраб олади. Улар қуйидагилардир:
I. Хотирада сақлаш, қайта ёдга туширишни талаб этувчи
топшириқлар:
1) хабардор бўлишга оид топшириқлар;
2) алоҳида далил, сон, тушунчаларни ёдга олишга доир топшириқлар;
3) таъриф, меъёр, қоидаларни ёдга олишга оид топшириқлар;
4) катта ҳажмдаги матн, бўлим, шеър, жадвал ва б.ни ёдга олишга оид
топшириқлар.
II. Рақам ва маълумотлар билан ишлашда оддий фикрий операцияларни
тақозо этувчи топшириқлар:
1. Ўқув топшириқларининг мураккаблик
даражасини аниқлай олиш.
2. Дарснинг мақсадига мувофиқ ўқув
топшириқлари тизимини шакллантириш
18-расм. Характерига кўра ўқув топшириқларининг турлари
Асосий турлари
Хотирада сақлаш, қайта ёдга
туширишни талаб этувчи
топшириқлар
Рақамлар, маълумотлар билан ишлашда
оддий фикрий операцияларни тақозо
этувчи топшириқлар
Рақамлар, маълумотлар билан
ишлашда мураккаб
фикрий
операцияларни тақозо этувчи
топшириқлар
Маълумотларни
эълон қилишга
оид
топшириқлар
Ижодий фикрлашни талаб этувчи
топшириқлар
142
1) далиллар (ўлчаш, тортиш, ҳисоблаш ва б.)ни аниқлашга оид
топшириқлар;
2) далилларни келтириш ва таърифлашга (ҳисоблаш, санаб ўтиш ва
б.)га доир топшириқлар;
3) ҳаракатлар жараёни ва усулларини ташкил этиш ва тавсифлашга оид
топшириқлар;
4) ажратиш ва йиғиш (таҳлил ва синтез)га доир топшириқлар;
5) қиёслаш ва фарқлаш (таққослаш ва бўлиш)га оид топшириқлар;
6) тақсимлаш
(категориялаштириш
ва
таснифлаш)га
доир
топшириқлар;
7) далиллар ўртасидаги ўзаро алоқадорлик (сабаб, оқибат, мақсад,
восита, таъсир, фойдалилик, восита, усуллар)ни аниқлашга оид
топшириқлар;
8) мавҳумлаштириш,
аниқлаштириш ва умумлаштиришга доир
топшириқлар;
9) мураккаб бўлмаган (катталик, ўлчамлари номаълум бўлган)
мисолларни ечиш.
Do'stlaringiz bilan baham: