Tailand davlati 1238- yilda tashkil topgan tailand qirollik-monarxiya hisoblanadi. Poytaxti- bangkok. Qiroli- Pumipon Adulyadet bosh vaziri- Sonchat Vongsavat yer maydoni - 514 000 km axolisi-68 mln pul birligi- Bat
Tailandda ta’lim hukumat tomonidan beriladi( bu ishni Tailand Hukumati vazirligi orqali amalga oshiradi) va bu jarayon maktabgacha tarbiya muassaslarida boshlanib, o’rta maktabning yuqori sinflarigacha davom etadi. Mamlakat konsititutsiyasi 12 yillik bepul ta’limni kafolatlaydi va bu mamlakatda majburiy maktab ta’limi kamida 9 yil davom etishi shart. Rasmiy ta’lim o’n ikki yillik asosiy ta’lim va oliy ta’limdan iborat. Asosiy ta’lim olti yil boshlang’ich va olti yil o’rta ta’limga bo’linadi, o’z navbatida o’rta ta’lim 2 darajaga ajratiladi: 3yillik birinchi daraja va uch yillik ikkinchi daraja.
Tailandda ta’lim hukumat tomonidan beriladi( bu ishni Tailand Hukumati vazirligi orqali amalga oshiradi) va bu jarayon maktabgacha tarbiya muassaslarida boshlanib, o’rta maktabning yuqori sinflarigacha davom etadi. Mamlakat konsititutsiyasi 12 yillik bepul ta’limni kafolatlaydi va bu mamlakatda majburiy maktab ta’limi kamida 9 yil davom etishi shart. Rasmiy ta’lim o’n ikki yillik asosiy ta’lim va oliy ta’limdan iborat. Asosiy ta’lim olti yil boshlang’ich va olti yil o’rta ta’limga bo’linadi, o’z navbatida o’rta ta’lim 2 darajaga ajratiladi: 3yillik birinchi daraja va uch yillik ikkinchi daraja.
Zamonaviy Tailandda davlat ta’lim tizimi 4 bosqichdan iborat:
Zamonaviy Tailandda davlat ta’lim tizimi 4 bosqichdan iborat:
Maktabgacha ta’lim-1-2 yil
Boshlang’ich ta’lim- 6 yil
O’rta ta’lim - 6yil (ikki bosqichdan iborat).
Boshlang’ich ta’lim amaliy jihatdan barcha uchun mo’ljallangan. Boshlang’ich ta’lim majburiy va bepul bo’lsa-da, bir qancha xarajatlarga ega. Bazida ota-onalarning forma, o’quv darsliklari va transport to’lovlarini to’lashga qurbi yetmasligi bir qancha bolalarni maktabni tashlashga majbur qiladi
Boshlang’ich ta’lim amaliy jihatdan barcha uchun mo’ljallangan. Boshlang’ich ta’lim majburiy va bepul bo’lsa-da, bir qancha xarajatlarga ega. Bazida ota-onalarning forma, o’quv darsliklari va transport to’lovlarini to’lashga qurbi yetmasligi bir qancha bolalarni maktabni tashlashga majbur qiladi
O’rta ta’lim ham davlat tomonida qo’llab –quvvatlanadi, ammo ta’limning bu bosqichi majburiy emas va ota-onalarga qimmatga tushadi, shu sababli bu yerda o’quvchilar soni boshlang’ich maktabga qaraganda anchagina kam
Tailandda o’rta maktabda tahsil oluvchi o’quvchilar soni yildan –yilga ko’payib bormoqda. Xuddi shuningdek, o’ra ta’lim muassasalari miqdori ham o’sib bormoqda.
Ammo, hatto 2000- yilda ham 35% 12-17 yoshdagi bolalar o’rta ta’lim tizimiga qamrab olinmagan edi. Eng avvalo, bu holatning sababi sifatida ko’plab o’quvchilarning o’rta ta’lim muassasalaridan haydalishi, shu bilan birga sinfdan sinfga qoldirilgan o’quvchilar miqdorining ko’pligini ko’rsatishimiz mumkin.
Shuningdek, mamlakatda har ikki; akademik va professional yo’nalishlarni taklif etuvchi akademik gimnaziyalar va umumta’lim maktablari ham mavjud. Akademik guruhlarni tanlaydigan talabalar odatda universitetga kirishga harakat qilishadi. Professional-texnik o’quv yurtlarini talabalari keyingi mehnat faoliyatiga yoki ta’limga tayyorlaydigan dasturlarni taklif etadi. Gimnaziyalarga qabul kirish imtihonlari orqali amalga oshiriladi.
Tailand universitetlarida ta’lim ikki tilda olib boriladi. Talabalar o’qishga qabul qilinishlaridan oldin ta’lim tilini tanlaydilar. Ta’lim jarayonida esa ularga ingliz tilini tez va oson o’rgatuvchi ko’plab dasturlar taklif etiladi.
Tailandda oliy ta’lim olish AQSH va Yevropaning ba’zi davlatlariga nisbatan arzonroq. To’lov (kontrakt) miqdori- 1yilga 4-6 ming dollar. Tailandda yashash harajatlari esa bir yilga 600 dollar.
Oliy o’quv yurtlariga bitiruvchilarning 14%
Oliy o’quv yurtlariga bitiruvchilarning 14%
( boshqa mamlakatlarga qaraganda anchangina ko’proq) bitiruvchilar kiradi. Ammo oliy o’quv yurtlarining katta qismi uiversitet emas, balki professional maktabdir. Oliy o’quv yurtlari bitruvchilarining 20% dan kamrog’i fan va texnikaga ixtisoslashadi.(Singapurda esa -50%dan ortig’i ).
Tailand hukumati oldidagi ta’lim sohasiga oid asosiy muammolardan biri sifatida professional – texnik o’quv muassasalari tizimini kengaytirish va ularning bitiruvchi tayyorlash sifatini oshirish masalasi turibdi.
Аdаbiyotlаr:
1. Hоshimоv K., Nishоnоvа S., Inоmоvа M., Hаsаnоv R. Pеdаgоgikа tаriхi. – T.: O’qituvchi, 1996..
2. Xayrullayev M. Ma’naviyat yulduzlari. – T.: Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashiryoti, 2001.
3. Niyozov G’., Axmedova M. Pedagogika tarixidan seminar mashg’ulotlari. – T.: NOSHIR, 2011..
