Тафсир илмига кириш. Махсудов Д. Р. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Т

3. Убай ибн Каъб. 
Убай ибн Каъб (ваф. 21/642) Мадина тафсир мактаби устози. Тўлиқ исми 
Абул Мунзир Убай бин Каъб ибн Қайс ибн Убайл ал-Хазражий ал-Ансорий. 
Абут Туфайл деб ҳам чақиришган. Мадинада исломга биринчилардан бўлиб 
кирган ва иккинчи Ақаба байъатида қатнашганлардан. У шунингдек ваҳий 
котибларидан ва Мадинада биринчилар қаторида ваҳий ёзган. Ҳадисда: 
«Қуръонни тўрт кишидан ўрганинглар: Абдуллоҳ ибн Масъуд, Абу 
Ҳузайфанинг қули Солим, Муоз ибн Жабал ва Убай ибн Каъб» деб айтилган. 
Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳм васаллам) айтади: «Албатта Аллоҳ сенга 
Қуръон ўқиб беришимни буюрди». У: «Аллоҳ сизга мени исмимни айтдими?» 
деди. «Аллоҳга қасамки, сени исмингни менга айтди» деди. Шундай Убай 
йиғлади».
Унин вафот этган санаси борасида турли қарашлар бўлиб, бирида ҳижрий 
19, бирида 20, яна бирида 23, бошқасида Усмоннинг вафоти жума куни 
дейилган. Умар (розияллоҳу анҳу): «Убайнинг вафот этган куни сайидул 
муслиминнинг Мадинадаги вафот этган кунига тўғри келади», деган. Абул 
Олия ар-Раёҳий ундан кўплаб тафсир ривоят қилган. Ундан Ибн Жарир ва Ибн 
Абу Ҳотамлар кўпгина ривоятлар, ал-Ҳоким «ал-Мустадрак»да ва Имом 
Аҳмад «ал-Муснад»да нақллар келтирган. 
Мадина тафсир мактабидаги энг машҳур шогирдлари: 
- Абул Олия ар-Раёҳий Рафиъ ибн Миҳрон; 
- Зайд ибн Аслам ал-Адвий; 
- Муҳаммад ибн Каъб ал-Қарзий; 
- ат-Туфайл ибн Убай ибн Каъб. 
 
Саволлар: 
1. Абдуллоҳ ибн Масъуд қандай саҳоба бўлган? 
2. Абдуллоҳ ибн Масъуд қандай тафсир мактабига асос солган ва 
уларнинг давомчилари кимлар? 
3. Абдуллоҳ ибн Аббос қандай саҳоба бўлган? 
4. Нима сабабдан халифа Умар ибн Аббосни доимо ўзи билан олиб 
юрган? 
5. Ибн Аббос асос солган тафсир мактаби қандай номланади? 
6. Убай ибн Каъб қандай саҳоба? 
7. Убай ибн Каъб тафсир мактаби қандай номланади